Physicae Hildegardis - CAP. CXII.---DE DOST £[Note: £[Col. 1175D] Origanum vulgare.] £[II, 111].
[Col. 1175A]
Dost [Origanum ed.] calida et sicca est, et nullum istorum fortiter in ea viget. Et si aliquis homo eam comederet aut biberet, aut ullomodo inter corpus suum sumendo duceret, lepram illi inferret, et pulmonem ejus inflaret; jecorem ejus deficere facit, id est swinden. Sed qui rubram lepram habet, sive recens, sive inveterata sit, accipiat succum dost, et parum minus de succo adron, et etiam de oleo bilsen addat plus quam istorum duorum, sic et modicum vini, et haec simul commisceat, atque in asso balneo, cum jam exire vult, se ipsum cum hoc condimento liquorum perungat. Et postquam balneum exierit, eum valde swiczet, et ideo mox hircino sepo in patella ad ignem resoluto saepe desuper [Col. 1175B] ungat, et in lectum se collocet, dum exsiccetur. Et postquam exsiccatus fuerit, item dost accipiat et tundat, atque furfures cortici addat, et haec in calida patella commisceat, et post exsiccationem unctionis, super ulcera leprae calidum ponat, et desuper ligamine liget, et ita post aliquam horam teneat, dum ab ipso incalescat. Et si haec saepe fecerit, absque dubio sanabitur, nisi mors illius sit, [aut nisi Dominus illum curari nolit. Et qui quotidianam febrem patitur, origanum et modicum camphorae, et dornellae plus quam istorum duorum sit, pulverizet, et pulverem istum in ipsa accessione febris calido vino immittat, et bibat, et in lectum se collocet, et sanabitur add. ed.]
[Col. 1175C]
Garwa [Millefolium ed.] aliquantulum calida et sicca est, et [Note: [Col. 1175D] Ed.: rMillefolium calidum et siccum est. Et homo qui de fletu lacrymarum in oculis caligat, millefolium modice tundat, et oculis ad noctem superponat, cavens ne oculos interius tangat; et sic [Col. 1176D] fere usque ad mediam noctem dimittat, et tunc auferat: hoc facto, mox optimo et purissimo vino cilia oculorum modice circumliniat, et sic oculi sanantur. Millefolium quoque discretas,l etc.] discretas ac subtiles vires ad vulnera habet. Nam si homo in percussione vulneratur, postquam vulnus vino lavatur, et Garwa modice in aqua cocta, et modice aqua expressa, ita calida desuper pannum illum qui super vulnus jacet leviter ligetur, et sic vulneri putredinem et swern, id est ulcus, aufert, et vulnus sanat. Et sic saepe fiat, quamdiu necesse fuerit; sed potquam vulnus aliquantum astringi et sanari coeperit, tunc panno abjecto, absque illo, Garwa vulneri superponatur, et tanto sanius et perfectius sanatur. Qui autem interius in corpore vulnus accepit, ita quod aut contis [casu ed.] fractus, aut constrictus interius [Col. 1175D] fuerit, istam garwam pulverizet, et pulverem illum in calida aqua bibat. Et postquam melius habuerit, tunc eumdem pulverem in calido vino accipiat, dum sanetur.---[Et homo quem tertiana febris fatigat, millefolium et bis tantum polypodii in suavi et bono vino coquat, et per pannum colet, et in ipsa accessione febris vinum hoc bibat; herbas autem istas in vino per triduum bibat, et si necesse fuerit, iterum similibus novis herbis renovet, et febrem istam mitigat, et sanabitur. Add. ed.]
[Col. 1176A]
Agrimonia calida est. Et in quo scientia et sensus evacuati sunt, illi crines capitis abscindantur, quoniam capilli horrorem et concussionem tremoris ei faciunt: et agrimonia in aqua coquatur, et cum aqua illa calida caput illius lavetur; et etiam eadem herba ita calida super cor ejus panno ligetur, primum vecordis defectum sentiat, et tunc super frontem et super tympora illius calida ponatur, et scientiam ac sensus ejus purificat, atque insaniem ab eo aufert. Sed qui livorem et multum flecma de infirmis visceribus excreat et eicit, etiam frigidum stomachum habet, agrimoniam in vino positam tam pransus quam jejunus semper bibat, et livorem excreationis minuit et purgat, et stomachum calefacit. [Col. 1176B] [Item ut de saliva et excreatione et emunctione homo purgetur, succum agrimoniae, et bis tantum succi feniculi accipiat, et his de succo storkenschnabel quantum obolus ponderat addat: deinde de galanga tantum accipiat quantum istorum trium fuit, et storacis quantum sex nummi ponderant, et polypodii ad pensam duorum nummorum; et haec pulverizet, et pulverem istum cum praefato succo comprimat, et ex eo pillulas ad quantitatem fabae faciat. Postea de succo chelidoniae majoris, quantum quarta pars nummi pensat, suscipiat, et in illo pillulas intingat, et ad solem ponat ut exsiccentur. Quod si calorem solis non habuerit, in lenem ventum et ad lenem auram ponat, ut suaviter exsiccetur. [Col. 1176C] Cum autem homo pillulas has sumere voluerit, stomachum et ventrem suum agninis vel aliis pellibus circumponat, ut calidus fiat, quoniam calor earum sanus est; et non multum ad ignem accedat, sed calore vestium utatur, et eas ante solis ortum sumat, quia aurora eo tempore suaviter et lenis est. Et vel quinque vel novem pillulas accipiat, et unamquamque singillatim modice intingat molle, et glutiat, et cum eas sumpserit, modice in umbroso loco, et non in calore solis, deambulet usquequo solutionem sentiat. Circa mediam vero diem, postquam solutionem in se senserit, vel si eam obdurato stomacho nondum habere poterit, primum sorbiciunculam de farina similae sorbeat, ut viscera per suavitatem sorbiciunculae sanentur, vel [Col. 1176D] ut induratus stomachus hoc modo mollificetur. Si autem homo de libidine aut incontinentia leprosus efficitur, agrimoniam, et secundum ejus tertiam partem hysopum, et aseri bis tantum ut istorum duorum est, in caldario coquat, et ex his balneum faciat, et menstruum sanguinem, quantum habere poterit, admisceat, et balneo se imponat: sed etiam de arvina anseris accipiat et bis tantum arvinae gallinarum. et modicum stercoris gallinarum, et inde unguentum faciat; et cum de praedicto balneo [Col. 1177A] exierit, eodem unguento se perungat, et in lectum se recollocet. Et sic frequenter faciat, dum sanetur. add. ed.] Agrimoniam quoque in mortario tunde, et ita tritam super oculos illius ad noctem pone, et ita pannum desuper liga cui oculi caligant; caveas ne oculos intret; atque caliginem oculorum fatigat, et cos clarificat.
Dictampnus calida et sicca est, et vires ignis et vires lapidis in se habet, quia ut lapis durus est viribus suis; et ut calorem habet in igne qui de eo egreditur, ita dictampnus virtuosus est contra infirmitates quibus ipse praevalet. Nam calculus, id est steyn, pingui natura in homine crescit; ita cum jam crescere incipit, ille dictampnum pulverizet, [Col. 1177B] et cum triticeo pane pulverem istum frequenter comedat, et steyn crescere prohibet. Et homo iste in quo steyn crevit, pulvere dictampni in acetum melle mixtum ponat et jejunus hoc saepe bibat, et steyn in eo frangitur. Sed et qui in corde dolet, pulverem de dictampno factum comedat, et dolor cordis cessabit.---[Sed et si quis in aliquo loco membrorum suorum claudicare incoeperit, dictamnum in aqua fortiter coquat, et quod in medio velut cor est abjiciat, et dum coquitur bis tantum husmuoszes addat, et urentis urticae bis tantum ut huszmoszes, et haec simul commisceantur. Et postquam cocta fuerint, aqua modice expressa, calida super juncturam membri illius, et super venas in quibus claudicare incipit ponat; et hoc saepe faciat, [Col. 1177C] et curabitur. Add. ed.]
Metra [Febrifuga ed.] calida est, et suavem succum habet, et dolentibus visceribus ut suave unguentum est. Et qui in visceribus dolet, Metram cum aqua et sagimine aut oleo coquat, et farinam similae addat, et sic suffen parat, et illud comedet, et viscera sanat. Et cum feminae menstrua habent, idem suffen, ut praedictum est, potent et comedant, et purgationem livorum ac interiorum foetidorum suaviter et leviter parat, et menstrua educit.---[Homo autem qui stechedim patitur succum Febrifugae et butyrum vaccarum commisceat, et se ubi dolet perungat et curabitur add. ed.]
[Col. 1177D]
Musore [Pilosella ed.] frigida est; et comesta cor confortat, et malos humores qui in unum locum in homine congregati sunt, minuit. Sed homo qui comedit eam, non solam nec simplicem comedat, quia nimis aspera est, et modicum dictampni, aut modicum galgan, aut modicum zitwar addat, et comedat ut praedictum est [et frigidos humores dissipat. Add. ed.].
Swertula [Gladiola ed.] calida et sicca est, et omnis vis ejus in radice est, et viriditas ejus in folia [Col. 1178A] ascendit. In Maio autem succum eorumdem foliorum tolle, et arvinae in patella liquefac, et succum istum adde, et sic unguentum para, ita ut viride appareat, et illum qui minutam scabiem habet, hoc eodem unguento saepe perunge, et curabitur. Et qui in facie duram cutem habet ut cortex, aut qui in ea bulecht est, aut qui malum colorem habet, in eo succum eorumdem foliorum exprimat, et eum in vas ad aquam magnorum fluviorum, ut jam est dictum; fundat, et simul modice calefaciat, et ita aqua illa cum succo hoc moderate calefacta faciem suam lavet, et hoc saepe faciat, et suavem cutem, ac bonum ac pulchrum colorem facit in facie; sed et radicem et folia swerteln in aqua coquat, et tunc aqua expressa, caput frenetici, et qui hirnwudig est, ita [Col. 1178B] calida circumpone, panno desuper ligato, ut ita dormiat, et hoc saepe facias; et tunc etiam radicem ejusdem swertela interius rotunditates incide, ac eas in melle [condiens], et eidem frenetico, id est hirnwutigen da frequenter ad comedendum, et sanabitur. Et etiam radicem ejus cum bono vino in mortario tunde, et vinum hoc, panno colatum, calefac, ac ita calidum da illi bibere qui steyn habet. Et qui difficultate urinae constringitur, et calculus in eo mollescit, et urinalia loca, quae constricta erant, aperiuntur. Contra recentem quoque lepram radicem ejusdem swerteln tunde, et sic in lac asinae pone, ut simul gerynn, et mox sagimen porci in patellam funde, et tunsam radicem cum asinae lacte ad sagimen illud in patellam pone, et fortiter simul [Col. 1178C] commiscendo coque, et hoc facto, per pannum cola, et in vas liquorem excipe, ut inde unguentum habeas. Deinde fac lixiviam de cineribus elren; et qui leprosus esse incipit, scilicet cum lepra adhuc in eo recens est, lixivia ista primum corpus suum lavet, ubi lepram sentit; et deinde praedicto unguento se ibi ungat, et hoc saepe faciat, et sanabitur.
Merrich [Raphanum ed.] calida [frigidum ed.] est; et cum in Martio omnes herbae virescunt, tunc etiam merrich mollescit, sed tamen per breve tempus, et tunc comesta sanis et fortibus hominibus bona est, quoniam viriditatem bonorum humorum [Col. 1178D] in eis confortat. Sed postquam indurescit et fortis in cortice erit, periculosa est ad comedendum, quia viriditatem non habet, et tunc hominem aridum facit quemadmodum si lignum comederet. Et ideo homo illam non comedet, sed tamen sugat si succum habuerit et aliud ex ore eiciat. Macer autem et aridus homo, si Merredich comedere vult, modice comedat ut inde confortetur aliquantum, ne si multum ex eo comederit, inde doleat, quia ipse modicas vires in se habet [Note: [Col. 1178D] Macer autem---se habet om. ed.]. Et cum merrich viridis est, in sole siccetur, et huic pulvis de galgan aequo pondere addatur; et qui in corde dolet, [Col. 1179A] pulverem istum pransus et jejunus cum pane comedat, et melius habebit. Sed et qui in pulmone dolet eumdem pulverem aut in calido vino aut in calida aqua jejunus et pransus bibat, et curabitur.
Hatich [Ebulus ed.] frigida est et humida, et naturae hominis contraria, ita ut si aliquis homo eam comederet, illi periculosum esset. Sed si alicui homini de malis humoribus caput velut torrens aqua diszet, illius capite ita frigida circumponatur, et melius habebit. Et si aliquis homo in digitis aut in pedibus suis grint [scabiosos ungues ed.] habet, tunc bere atich unguibus illis saepe superliget, ut aut purgentur aut cadant, et sic alii pulchri renascentur.
[Col. 1179B]
Nachtschade [Solatrum ed.] calida et sicca est. Et qui in corde dolet, aut qui in corde unmechtigz, nachtschade in aqua modice coquat, et aqua expressa, eam ita calidam super cor suum ponat, et meliorabitur. Sed et qui in dentibus dolet, eam in aqua calefaciat, et cum ad noctem dormitum vadit, eam super maxillam et super mandibula ubi dolet calidam ponat, et dolor cessabit. Et cum pedes intumescunt, eam in aqua modica calefactam pedibus superponat, et tumere cessabunt. Sed et qui in medulla in cruribus dolet, Nachtschaden in aqua coquat, et calefactam cruribus circumponat, et panno circumliget, et melius habebit.
[Col. 1179C] Ringula [Ringella ed.] frigida et humida est, et fortem viriditatem in se habet, et contra venenum valet. Nam qui venenum comedit, aut et cui virgeben est, ringulam in aqua coquat, et aqua expressa, eam super stomachum suum ita calidam ponat, et venenum mollificat et ab ipso excreatur. Sed et idem homo mox bonum vinum calefaciat, et satis de ringula imponat, et cum ea iterum idem vinum calefaciat, et quia venenum sumpsit, ita semicalidum vinum illud bibat, et venenum aut per nasum spumando emittit, aut per spumam, id est schum, de se eicit. Et si boves aut oves aliquid mali comederint, unde repente inflantur, id est erblewent, ringula tundatur, et succus ejus exprimatur, [Col. 1179D] atque modica aqua succus in illa ora eorum fundatur ut inde gustent, et curabuntur. Sed et si bos aut ovis hustet, succum ringulae absque aqua naribus eorum infunde, et mox noxios humores excreant, et meliorabuntur,
Et homo cui caput vellecht, abscidat illud quod molle in lardo est, abscidat et etiam swarten ejus lardi, reiciat et hoc quod juxta eamdem swarten in lardo, durum accipiat, et illud cum ringula in mortario [Col. 1180A] tundat, et tunc isto caput suum saepe ungat, et vellen cadent, et caput illius pulchrum erit. Et qui grint in capite habet, accipiet flores et folia ringeln, et succum de his exprimat, et tunc de succo isto et modica aqua et cum farina simeln, vel cum farina siliginis deyck paret, et cum illo totum caput suum panno cum pilleo, ligatum relinquat dum illud incalescat et dum deyck scindatur, id est schrinde, atque tunc auferat, et iterum deyck simili modo paret, et capiti suo circumponat, et sic per novem dies faciet; et quotiens deyck de capite suo aufert, totiens de succo ringeln lixiviam paratam habeat, caput suum ea totiens lavet, et sanabitur.
[Col. 1180B] Wullena [Blandonia ed.] calida et sicca est, et aliquantum frigida; et qui debile et triste cor habet, Wullenam aut cum carnibus, aut cum piscibus, aut Kucheln absque aliis herbis coquat et saepe comedat, et cor ejus confortat et laetificat. Sed et qui in voce et in gutture raucus est, et qui in pectore dolet, Wullenam et feniculum aequali pondere in bono vino coquat, et per pannum colet, et saepe bibat, et vocem recipiet, et pectus sanat.
Gamandrea [Alentidium ed.] calida est et pinguis, et nec hominibus, nec pecoribus comesta aut bibita prodest, quia livorem et scabiem fugat et devitat, et in sanguinem cadit, ac illum minorem facit et attenuat [Note: [Col. 1179D] Quia livorem---attenuat om. ed.]. Nam sanguinem minuit, et [Col. 1180C] tabem auget cum eam non aufert. Quod si quis eam aliquo modo purgatoriam sumat, ut livorem et tabem qui in eo remanserunt minuat, aliquando pestis subsequitur, quoniam sanguis in eo minutus est et tabes in eo remansit, et ideo caro ejus infirmabitur. Sed tamen qui minorem scabiem quae inter cutem et carnem est, patitur, gamandream cum veteri arvina tundat, et se cum ea ungat, et caro ejus sanabitur. Sed postquam aliquantum sanari jam eoeperit, tunc amodo se cum illa non ungat, quia sanguinem suum laedit, si se diutius ibi unxerit. Contra cutem non valet, quia grint in carne profunda est; et si cum ea ungitur, sanguinem minuet, et tabem interius dimitteret [Note: [Col. 1179D] Contra cutem---dimitteret des. in ed., quae [Col. 1180D] addit: rSi autem sanguis in homine, malis humoribus excitatus, per posteriora ejus cum egestione ciborum effluere coeperit, eum non restringat, quia purgationem ei affert; sed si supra modum per eum transit, alentidium oleribus et aliis bonis herbis addat, et cibum faciat, et eum refocillant.l].
[Col. 1180D]
Centaurea calida et sicca est; et cui os et beyn in corpore suo alicubi fractum est, centauream vel radicem ejus aut vino aut aqua mixtam saepe bibat, et fractum os simul conglutinatur, id est wellet. Sed tunc etiam centauream in aqua calefaciat, et aqua expressa, eam ita calidam loco ubi os fractum saepe superponat, et sic ipsum locum cum ea bewe, et sanabitur. Nam qui ita virgichtigit [Col. 1181A] est, quod ei lingua in loquendo deficit, et quod etiam in eo aliquod membrum destituitur, iste radicem et folia centaureae cum novo sepo cervi commisceat, et ita cum farina tortellos, id est kucheln, faciat, et eos saepe comedat, et gitch qui eum fatigat deprimitur. Sed et idem qui virgichtiget est, centauream in vinum istud ita saepe bibat, et gicht in eo cessabit.
Poleya suavem calorem habet, et tamen humida est; [et harum quindecim herbarum aliquam virtutem in se habet, scilicet zituaris, gariofyli, galangae, zinziberi, basilicae, consolidae majoris, lungvurtz, aristologiae, millefolii, abrotani, polypodii, agrimoniae, stur, storckenschnabel, bachminzae. Et [Col. 1181B] hae herbae omnes febribus contrariae sunt add. ed.] et qui in cerebro dolet, ita quod virseret est, poleyam in vino ponat et coquat, et ita calidam circa totum caput suum ponat, et desuper panno liget, ut cerebrum calidum sit, et insania in eo deprimitur. Et cui oculi caligant, succum ejus exprimat, et eum circa oculos et circa palpebras ungat, ita tamen ne oculos [interius] tangat, et caliginem eorum fugabit. [Si autem oculos interius tetigerit, carnem eorum virtute sua exulcerabit add. ed.] Sed et de galli felle sumat et bis tantum de succo poleyae, et modicum puri vini adde, et sic collyrium fac, et in vasculum repone, et adolescenti homini, cui oculi prae infirmitate caligant, vel etiam seni qui moderatae aetatis est, circa oculos et circa palpebras [Col. 1181C] unge, ita quod etiam modice ad oculos intret; hoc faciet per duodecim noctes, cum dormitum vadit, et caliginem ab oculis aufert. Et poleyam pulveriza, et pulverem istum in acetum et in mel aequalis ponderis pone, et jejunus saepe bibe, id est suffe, et stomachum tuum purgat, et oculos tuos clarificat. Sed et qui folia poleyae cruda cum sale saepe comedit, ipsa scilicet sola carnibus addita, si frigidum stomachum habet, calefacit eum; et si etiam stomachus ejus veneno, id est eyter, plenus est, eum purgat et sanat.
Beonia [Dactylosa ed.] ignea est, et bonam virtutem habet, et contra tercianas et quartanas febres [Col. 1181D] valet. Nam radicem ejus modice tunde, et ita in vinum pone, et saepe bibe, et tercianam et quartanam a te fugat. Et iterum beoniam pulveriza, et pulverem istum in farinam pone, ac sagimen aut oleum papaveris adde; ita fac quasi habim, et saepe comede, et iterum terciana et quartana a te cessabit. Et si homo mentem excedit, quasi nichil sciat et quasi in extasi jaceat, semen beoniae in melle intinge et super linguam illius pone, et sic vires beoniae in cerebrum illius ascendunt, et cum excitant, ita quod cito ad mentem suam redit et quod intellectum recipiet. Sed et qui multum [Col. 1182A] flecma in capite et circa pectus habet, et ideo plurimum sordes excreat, et quod etiam foetentem anhelitum habet, radicem beoniae in modicas rotulas incidat, et his etiam de semine ejus addat, et in vino fervere faciat, et ita moderate saepe calidum bibat, et caput et pectus illius purgat, et anhelitum ejus bonum odorem facit habere. Et postquam hoc vinum ebiberit, aliud vinum usque tercia vice cum eadem beonia calefacere potest.---Sed et semen beoniae accipe et in sanguine yrudinis intinge, et mox in farina similae ita inolidum involve; et cum aliquis homo caduco morbo cadit, id est wallendsucht, in os ejus pone, dum ita jaceat, et hoc facies quociens per hunc morbum cadit, et tandem curabitur.---Et si tineae, id est milwe, [Col. 1182B] crines hominis comminuunt, cum radice, et semen beoniae lixiviam faciat, et caput suum saepe lavet, et tineae morientur. Sed et radicem et folia ejus inter vestes pone, et tineae fugiunt nec illas laedunt.
Bathenia [Pandonia ed.] calida est, et signa scientiae hominis plus quam aliae herbae in se designat, quemadmodum domestica et munda animalia plus cum homine agunt, quam animalia silvestria [Note: [Col. 1181D] Quemadmodum---sylvestria des. in ed.]; et ideo fallacia dyaboli umbras suas interdum super eam parat, et etiam super quasdam alias herbas, quia ipse roralis est, unde etiam omnes vires quae in herbis sunt novit [Note: [Col. 1182D] Et etiam---novit des. in ed.]. Qui stultus aut fatuus est, ita quod scientia in eo deficit, batheniam [Col. 1182C] tundat quasi ad succum, et ita super totum pectus suum ad noctem ponat, et panno liget usque mane, et hoc saepe faciat, et ad scientiam redibit. Et qui a falsis sompniis fatigari solet, batheniam, cum in nocte dormitum vadit, et cum dormit, apud se habeat, et minus falsa sompnia videbit et sentiet. [Mulier quae injusto tempore multa menstrua patitur inordinate, pandoniam in vinum ponat ut inde saporem habeat, et saepe bibat et curabitur add. ed.] Sed si aliquis vir a muliere, seu aliqua mulier a viro, ulla magica arte illusa fuerit, seu aliquo praestigio illius rei tacta fuerit, seu ullis fantasticis et dyabolicis incantationum conjurata fuerit, ita quod vir in amore mulieris [Col. 1182D] aut quod mulier in amore viri sic incantata insanit, tum bethoniam quaerat per quam unquam aliquod medicamentum vel aliqua fantasia prius facta sit, quia si tale aliquod per eam ante factum est, amodo ad medelam medicinae non valet, quia per fantasias prius irretita est [Note: [Col. 1182D] Quia---est des. in ed.]. Et cum eam invenerit, folia de ea auferat, et folium unum in utrumque foramen narium suarum, folium unum sub lingua sua ponat, et in utraque manu sua folium unum teneat, atque sub utrumque pedem folium unum ponat, et etiam batheniam oculis suis fortiter inspiciat; et hoc tandiu faciat, dum eadem folia in [Col. 1183A] corpore ejus incalescant, et saepe faciat, scilicet dum melius habeat, et sic ab insania amoris illius solvetur, ita tamen si nullum incitamentum amoris aut comedendo aut bibendo gustavit nec in corpus suum induxit. Sed et qui per magica verba in amore alterius irretitus est, sive vir, sive mulier sit, bethaniam apud se semper habeat, et melius habebit. Quod si in hyeme est, ita quod folia ejus ad praedictum remedium non possunt haberi, radicem ejus accipiat, et ita faciat, ut praedictum est. Et nullus ullo modo bethaniam comedat, quoniam si eam comederit, sensum et intellectum ejus laedit, et eum fere amentem facit.
[Col. 1183B] Sichterwurtz quae nigra dicitur, calida est et frigida, et in calore suo dura est et aspera. Si autem aliquis homo ulla peste et infirmitate, et in capite fatigatus, sensus suos et intellectum perdit, ita quod amens efficitur, accipe Sichterwurtz, et minus de Quenula ei adde, et simul tunde, ac in patella cum veteri arvina sweysze, et calidam super totum caput et circa collum totum illius pone, et pannum desuper liga, et hoc per quinque dies fac, semel in mane, semel ad noctem per singulos dies calefaciens, Et post quintum diem, lixiviam cum cineribus de fago fac, et caput ejus lava, et curabitur. Quod si tamen mentem suam nondum receperit, iterum per alios dies quinque cum eodem unguento caput et collum ejus circumpone, ut praedictum [Col. 1183C] est, et iterum post quintum diem cum praefata lixivia caput ejus lava, et quamvis pestis amentiae illius fortis sit, ab eo fugabitur, et sensus suos et intellectum suum recipiet.
Alba quoque Sichterwurtz eamdem praefatam naturam nigrae Sichterwurtz habet, excepto quod nigra acerbior est quam alba. Et alba Sichterwurtz Quenulae et feniculo et arvinae, ut praedictum est, commixta, amentiam in homine etiam fugat, sicut praefatum est, et etiam ad alia pigmenta ac unguenta multum valet, si eis additur [Note: [Col. 1183D] Et alba---additur des. in ed.]. Et juvencula, cui menstrua in recto tempore desunt, oleum rosis impositis accipiat, et etiam de alba Sichterwurtz [Col. 1183D] dimidiam tertiae partis earumdem rosarum, et hoc idem oleo imponat, et tunc juxta inguen, circa umbilicum et super lankim forte et saepe se ungat eodem oleo, et membra [menstrua] ejus movebuntur, et solventur. Sed si aliquibus impedimentis irretita hoc modo menstrua non habuerit, praefata tamen unctio menstrua in ipsa ita defundet et minuit, id est zusluszet, quia minus inde dolebit, si ei recto tempore non occurrerint.---[Sed et [Col. 1184A] homo qui in corde, et in vobin (sic) dolet, cittervurtz album, et ad ejus tertiam partem abrotanum, et minus menuae quam abrotani sit, simul tundat, et his butyrum vaccarum in Maio paratum addat, et hoc unguentum optimum est; et cum in corde dolet, ibi inungat; et si in vobim dolet, circa guttur se ungat, et hoc saepe faciat, et melius habebit. Add. ed.]
Bibenella magis frigida est quam calida, et ad usus hominum non multum valet, quia succus ejus acer est [Note: [Col. 1183D] Quia---est des. in ed.]. Sed tamen eam in collo tuo semper habeas suspensam, et interim ab invocationibus daemonum, a magicis verbis, nec a zauber, quod nec comedisti nec bibisti, illudi poteris.
[Col. 1184B]
Agleya [Acoleia ed.] frigida est. Et homo in quo freischlich, quod dicitur selega, nasci incipit, Agleyam crudam comedat, et freichlich evanescit. Et in quo orfimae [scrofulae ed.] crescere incipiunt, Agleyam crudam saepe comedat, et orfimae decrescunt. Sed et qui multum flecma eicit Agleyam in melle beysze [condiat ed.], et saepe comedat, et flecma minuit, ac illum sic purgat. Qui autem fiber habet, Agleyam tundat, et succum ejus per pannum colet, et eidem succo vinum addat, et ita saepe bibat, et melius habebit.
Springwurtz [Citocatia ed.] frigida est, et modicum atque acrem succum in se habet; nec multum per se [Col. 1184C] solam utilis est homini [Note: [Col. 1184D] Et modicum---homini om. ed.]. Nam quicunque homo eam solam et simplicem comederet, illum interius in corpore suo dissiparet, id est indrede, ita quod cum periculo ejus ipsum transiret ungesuntliche [Note: [Col. 1184D] Id est---ungesunt. om. ed.]. Sed qui parvam et levem purgationem sumere voluerit, accipiat cynamomum et liquirici pari pondere, et pulverizet, et pulverem istum cum modica farinula simelae in succo Springwurtz ad modum fabarum involvat, et ad solem vel ad fornacem siccet, et tunc in mane diei hoc sumat, quantum quinque nummi, aut novem, aut quindecim ponderant, et eum leviter purgabit; et se postea cibo et potu observet, ut justum est [Note: [Col. 1184D] Et se postea---justum est om. ed.].
[Col. 1184D] Frideles auga nec rectum calorem nec rectum frigus in se habet, nec ullas vires ad usus hominis tenet, sed est unkrut, nec ad medicinam valet; unde si aliquis homo eam comederet, illum plus laederet quam ei prodesset.
Berwurtz calida est, et siccam viriditatem in se habet [Note: [Col. 1184D] Et siccam---virid. om. ed.]. Et homo qui fortes et ardentes febres in se habet, berwurtz pulverizet, et pulverem istum [Col. 1185A] cum pane, jejunus et pransus, comedat, et melius habebit. Sed et qui gegicht habet eumdem pulverem saepe comedat, et gicht in eo cessabit. Et qui gelsucht habet, radicem berlwurtz, cum viridis est [Note: [Col. 1185D] Cum viridis est om. ed.], in aceto tundat, et sic comedat; et tunc etiam cum eodem aceto aliquod suffen paret, et saepe comedat [Note: [Col. 1185D] Et tunc---comedat des. in ed.], et curabitur.
Stembrecha [Saxifrica ed.] frigida est, et fortes vires in se habet; et ad usus hominis qui tenerum corpus habet in comestione non valet, quia corpori illius nimis fortis esset. Sed ubi aut in stomacho, aut vesica alicubi in corpore hominis slim coagulatur, et ita induratur velut lapillus, tunc ille semen Stembreche in aqua tundat, et ita pransus, et [Col. 1185B] non jejunus, saepe bibat, et sic bibitum illud, quod in homine velut lapillus, durum et contrarium est, frangit, et ita homo ille sanabitur. Et qui gelsucht habet, idem semen terat in vino, et per modicam horam in eodem vino jacere permittat, et tunc, pransus, saepe bibat [Note: [Col. 1185D] Et curabitur ed., quae hic capitulum claudit.], et gelsucht in eo exstinguetur, quia ipsa etiam de superfluitate fellis interdum nascitur, et multociens quamdam duriciam velut lapidem in homine parat.
Ugera valde calida est, et quoddam acumen in se habet, et idem acumen valde forte est, et ideo magnos et fortes ulcus, id est swern frangit [Note: [Col. 1185D] Ed., brevius, Calida est et magnum et forte [Col. 1186D] ulcus frangit.]. Nam Ugera in mortario tunde, et modicum baumoleum adde, et ita [frigida ed.] super ulcus pone. [Col. 1185C] Quod si baumoleum non habes, modicum de corvino sepo adde, et sic in patella sweysze [calefaciat ed.], ac infrigidari permitte, et tunc ita frigidum super ulcus pone, et fortitudo ejus venenum emollescit et extrahit, ac illud sanat. Sed et si magnae rufae et videlicet gedoszen ulcera in homine sunt, eamdem ugeram tunde, et ei aut baumoleum, aut cervinum sepum, ut supradictum est, adde et super ulcera illa pone, et venenum, id est eyther, extrahit; sed cum eadem ulcera jam rubescere incoeperunt, ugeram abjice, et tunc cum baumoleo aut cum cervino sepo beneduch de canabo para, et super ulcera illa pone, et sanabuntur, quia venenum jam tunc extractum est [Note: [Col. 1186D] Quia---extractum est om. ed.]. Sed et radicem ugerae [Col. 1185D] in aceto beisze, et ita per noctem eam pone super locum illum ubi in corpore tuo warczen noviter crescere inceperunt, et pannum desuper liga, et hoc saepe fac, et warczen evanescunt.
Grintwurtz [Chelidonia ed.] valde calida est, et venenosum, id est slimech succum tenet. Nam tam atrum et acerbum venenum in se habet, quod ipsa nullam sanitatem homini conferre potest, quia si in una re homini sanitatem daret, in alia re interius [Col. 1186A] illi majorem infirmitatem conferret. Si enim eam aliquis comedit aut bibit, eum interius exulcerat et laedit, et ideo interdum et solutionem et digestionem in homine cum dolore facit et non cum sanitate. Qui autem aliquod inmundum comedit, aut bibit, aut tetigit, unde ulcerosus in corpore fit, veterem arvinam accipiat, et ei satis de succo Grintwurtz addat, et cum eo tunde, et sic in patella simul dissolvat, et tunc cum sepo perungat se, et sanatur.
Physicae Hildegardis - CAP. CXII.---DE DOST £[Note: £[Col. 1175D] Origanum vulgare.] £[II, 111].