Redemptoris Mater LA




IOANNIS PAULI PP. II


SUMMI PONTIFICIS
REDEMPTORIS MATER
LITTERAE ENCYCLICAE
DE BEATA MARIA VIRGINE
IN VITA ECCLESIAE PEREGRINANTIS





Venerabiles fratres, dilecti filii et filiae,
salutem et apostolicam benedictionem
1 1. REDEMPTORIS MATER definitum locum in humanae consilio salutis obtinet, siquidem « ubi venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum, factum ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub lege erant, redimeret, ut adoptionem filiorum reciperemus. Quoniam autem estis filii, misit Deus Spiritum Filii sui in corda nostra clamantem: Abba, Pater » (Ga 4,4-6).

His Apostoli Pauli verbis, quae Concilium Vaticanum II in Constitutione dogmatica Lumen Gentium repetit initio tractationis beatae Virginis Mariae (1), placet nobis considerationem nostram finire de significatione, quam Maria habet in mysterio Christi, deque eius in vita Ecclesiae praesentia actuosa et exemplari. Sunt enim verba, quae una simul celebrant amorem Patris, munus Filii, donum Spiritus Sancti, mulierem, ex qua natus est Redemptor, divinam nostram filiationem in mysterio « plenitudinis temporis » (2).

Haec « plenitudo » tempus indicat, ex omni aeternitate statutum, quo Pater misit Filium suum, « ut omnis qui credit in eum, non pereat, sed habeat vitam aeternam » (Jn 3,16); beatum indicat tempus, cum « Verbum, quod erat apud Deum », « caro factum est et habitavit in nobis » (Jn 1,1-14), et frater noster factum. Tempus denotat, quo Spiritus negotium incepit plenitudinem gratiae Mariae Nazarethanae inferendi et Christi humanam naturam in eius virginali utero formandi. Tempus indicat, quo, ob Aeterni ingressum in tempus, ipsum tempus redimitur et se Christi mysterio replens, definitive fit « tempus salutis ». Itineris Ecclesiae denique arcanum signat initium. Etenim in Liturgia Ecclesia Mariam Nazarethanam tamquam exordium suum salutat (3), quia in Immaculatae Conceptionis eventu emitti videt, in suo nobilissimo membro anticipatam, gratiam Paschatis servatricem, et quia imprimis in Incarnationis eventu invenit indissolubili modo coniunctos Christum et Mariam: illum, qui est eius Dominus et Caput (cfr. Col Col 1,18), et illam quae, primum fiat Novi Foederis pronuntians, eius condicionem sponsae et matris praesignat.

2 2. Ecclesia, praesentia Christi confirmata (cfr. Mt Mt 28,20), ambulat in tempore, consummationem saeculorum versus, et obviam Domino procedit, qui est venturus; sed in hoc itinere — statim id volumus notare — progreditur iter persequens a Virgine Maria confectum, quae « in peregrinatione fidei processit, suamque unionem cum Filio fideliter sustinuit usque ad Crucem » (4).

Haec resumimus verba, tam densa et memoriam revocantia Constitutionis Lumen Gentium, quae in extrema sua parte efficacem summam designat doctrinae Ecclesiae ad Matrem Christi pertinentis, quam ipsa tamquam amantissimam matrem suam suumque in fide, spe et caritate typum veneratur.

Paucis post Concilium annis magnus Antecessor noster Paulus VI iterum de Sanctissima Virgine est locutus, exponens in Epistula Encyclica Christi Matri et postea in Adhortationibus ApostolicisSignum magnum et Marialis cultus (5) fundamenta et rationes eius peculiaris venerationis, quam Christi Genetrix habet in Ecclesia, et insuper varias pietatis marialis formas, liturgicas, populares, privatas, spiritui fidei congruentes.

3 3. Alia nunc causa, quae nos impellit ut hanc rem tractemus, est exspectatio anni bis millesimi, iam propinqui, in quo Iubilaeus vicies centenarius Natalis Iesu Christi mentis oculos nostros in Matrem simul convertit. Recentioribus annis plures voces sunt missae, opportunitatem suadentes praeponendi bis millesimo anno similem Iubilaeum, celebrationi Natalis Mariae dicatum.

Revera, si certum punctum temporis statui non potest, unde dies natalis Mariae definiatur, constanter Ecclesia sibi conscia est in historiae salutis prospectu prius Mariam apparuisse quam Christum (6). Reapse, appropinquante tandem « plenitudine temporis », seu adventu Salvatoris salvifico, iam ea quae ex aeternitate Mater eius destinata erat, exsistebat in terra. Haec Christi adventus praegressio eius quotannis in Adventus Liturgia relucet. Si ergo anni, quibus subsumus fini secondi Millennii post Christum natum et initio tertii, cum antiqua historica Salvatoris exspectatione comparantur, piene comprehenditur nunc peculiari modo nos ardenter intendere in eam quae, media exspectationis Adventus « notte », resplendere coepit ut vera « Stella matutina ». Nam, sicut haec stella una cum aurora ortui solis antevenit, ita Maria inde a sua conceptione immaculata adventui Salvatoris antevenit, ortui « solis iustitiae » in humani generis historia (7).

Eius praesentia in Israel — tam vereconda ut aequales paene lateret — coram Aeterno clarissima fulgebat, qui hanc absconditam « Filiam Sion » (cfr. Soph
So 3,14 Zc So 2,14) cum salvifico consilio coniunxerat, totam humani generis historiam amplectente. Iure igitur, exeunte hoc bis millesimo anno, nos christiani, qui scimus providum Sanctissimae Trinitatis consilium caput esse et summam revelationis et fidei, exoptamus in lucem prof erre singularem Christi Matris praesentiam in historia, praesertim his annis, qui proximi sunt ante annum bis millesimum.

4 4. Ad hoc nos praeparat Concilium Vaticanum II, in suo magisterio Matrem Dei « in Christi et Ecclesiae mysterio » exhibens. Si enim « nonnisi in mysterio Verbi incarnati mysterium hominis vere clarescit » — sicut idem Concilium affirmat (8) — oportet hoc principium peculiarissimo modo adhibeatur ad excellentissimam eam « humani generis filiam », ad miram illam « mulierem », quae Christi Mater est fatta. In solo Christi mysterio « clarescit » piene eius mysterium. Ceterum ita ab initio Ecclesia illud nisa est interpretari: incarnationis mysterium effecit ut ea melius mysterium Matris Verbi Incarnati perspiceret et explicaret. In hac indagatione summum habuit momentum Concilium Ephesinum (a. CCCCXXXI celebratum), in quo, magna cum christianorum laetitia, veritas maternitatis divinae Mariae est sollemniter confirmata ut Ecclesiae fidei veritas. Maria est Mater Dei (= Theotókos), quia, operante Spiritu Sancto, in virginali utero suo concepit et munclo dedit Iesum Christum, Filium Dei consubstantialem Patri (9). « Filius Dei ... natus de Maria Virgine, vere unus ex nostris factus est » (10), homo factus est. Per mysterium ideo Christi super fidei Ecclesiae scaenam piene Matris eius mysterium splendet. Ipsum autem divinae maternitatis Mariae dogma Concilio Ephesino quasi fidem fecit et Ecclesiae facit dogmatis Incarnationis, qua Verbum vere naturam humanam assumit, non tamen eam delens, in personae suae unitate.

5 5. Concilium Vaticanum II, exhibens Mariam in mysterio Christi, habet sic etiam certam viam atque rationem, qua mysterium Ecclesiae percognoscat. Maria namque, ut Mater Christi est singulariter cum Ecclesia coniuncta, « quam Dominus ut corpus suum constituit » (11). Textus Concilii significanter hanc veritatem de Ecclesia ut corpore Christi (secundum Epistularum Pauli doctrinam) admovet veritati, iuxta quam Filius Dei « incarnatus est de Spiritu Sancto ex Maria Virgine ». Veritas Incarnationis perdurat quodammodo in mysterio Ecclesiae-corporis Christi. Ipsaque Incarnationis veritas cogitari nequit, quin ratio ducatur Mariae — Matris Verbis Incarnati.

In his tamen considerationibus libet ante omnia respicere illam « peregrinationem fidei », in qua « Beata Virgo processit suamque unionem cum Christo fideliter sustinuit » (12). Ita « duplex illud vinculum », quod Matrem Dei Christo iungit et Ecclesiae, historicam significationem assumit. Nec solum hic agitur de Virginis Matris historia, de ipsius « peregrinatione fidei » deque « optima parte » (cfr. Lc
Lc 10,42), quam in historia salutis habet, verum etiam de historia cuncti Populi Dei, eorum omnium qui eandem « peregrinationem fidei » participant.

Hoc Concilium exprimit, notans in alio loco Mariam « praecessisse », factam « figuram Ecclesiae ... in ordine fidei, caritatis et perfectae cum Christo unionis » (13). Ea « praecedendi ratio » instar figurae et exemplaris, ad ipsum pertinet intimum Ecclesiae mysterium, quae suum salvificum munus exsequitur et perficit, iungens in se ipsa — sicut Maria — condicionem matris et condicionem virginis. Virgo est, quae « fidem Sponso datam integre et pure custodit » et « ipsa fit mater: filios, de Spiritu Sancto conceptos et ex Deo natos, ad vitam novam et immortalem generat » (14).


6 Omnia haec conficiuntur magno processu historico et, ut ita dicatur, « quodam itinere ». «Peregrinatio fidei » historiam interiorem significat, seu animarum historiam. Sed haec est etiam hominum historia, in hac terra brevitati temporis obnoxiorum, historiae inclusorum mensura. In his, quae sequuntur, meditationibus cupimus imprimis mentem intendere ad tempus praesens, quod per se nondum est historia, et tamen eam fingit continenter, etiam tamquam historiam salutis acceptam. Amplum hic aperitur spatium, in quo beata Virgo Maria pergit « anteire » Populo Dei. Eius mirabilis peregrinatio fidei constans fit signum, ad quod Ecclesia, singuli et communitates, populi et nationes et, aliquo sensu, totum humanum genus se referunt. Vere difficile est eius limitem comprehendere et dimetiri.

Concilium explicat Matrem Dei esse iam perfectionem eschatologicam Ecclesiae: « Ecclesia in beatissima Virgine ad perfectionem iam pertingit, qua sine macula et ruga exsistit (cfr. Eph
Ep 5,27) » — et simul christifideles « adhuc niti, ut devincentes peccatum in sanctitate crescant; ideoque oculos suos ad Mariam attollere, quae toti electorum communitati tamquam exemplar virtutum praefulget » (15). Peregrinatio fidei non iam ad Genetricem Filii Dei attinet: in caelis apud Filium glorificata, Maria iam limen transivit inter fidem et visionem, quae fit « facie ad faciem » (1Co 13,12). Sed uno tempore in hac perfectione eschatologica Maria non desinit esse Maris Stella (16) iis omnibus qui adhuc in peregrinatione fidei sunt constituti. Si hi ad eam oculos attollunt in diversis vitae terrenae locis, id faciunt quia illa « Filium peperit, quem Deus posuit primogenitum in multis fratribus » (Rm 8,29) (17), et etiam quia ad hos fratres et sorores « gignendos et educandos materno amore cooperatur » (18).


I 7. « Benedictus Deus et Pater Domini nostri Iesu Christi, qui benedixit nos in omni benedictione spiritali in caelestibus in Christo » (Ep 1,3). Haec Epistulae ad Ephesios verba aeternum ostendunt Dei Patris consilium, salutis hominum per Christum propositum; propositum quidem universale, omnes homines contingens creatos « ad imaginem et similitudinem Dei » (cfr. Gn Gn 1,26). Omnes, sicut « initio » opera Dei creatrice comprehenduntur, ita etiam ex omni aeternitate divino comprehenduntur consilio salutis, quod est ad finem usque revelandum, in « plenitudine temporis » per adventum Christi. Deus namque ille, qui est « Pater Domini nostri Iesu Christi », — sequentia eiusdem Epistulae verba sunt — « in ipso elegit nos ante mundi constitutionem, ut essemus sancti et immaculati in conspectu eius in caritate, qui praedestinavit nos in adoptionem filiorum per Iesum Christum in ipsum, secundum beneplacitum voluntatis suae, in laudem gloriae gratiae suae, in qua gratificavit nos in Dilecto, in quo habemus redemptionem per sanguinem eius, remissionem peccatorum, secundum divitias gratiae eius » (Ep 1,4-7).


Divinum salutis consilium, quod est nobis adventu Christi piene revelatum, aeternum est. Illud est etiam — secundum doctrinam eius Epistulae aliarumque Apostoli Epistularum (cfr. Col Col 1,12-14 Rm 3,24 Ga 3,13) — ex omni aeternitate cum Christo conexum (19). Omnes homines amplectitur, locum tamen peculiarem assignat « mulieri », quae eius est Mater, cui Pater opus salutis commisit (19). « Ipsa — ut scribit Concilium Vaticanum II — iam prophetice adumbratur in promissione, lapsis in peccatum primis parentibus data » iuxta librum Genesis (cfr. Gn Gn 3,15); « similiter haec est Virgo quae concipiet et pariet Filium, cuius nomen vocabitur Emmanuel » — secundum Isaiae verba (cfr. Is Is 7,14) (20). Ita Vetus Testamentum illam « plenitudinem temporis » praeparat, cum Deus « misit Filium suum, factum ex muliere ut adoptionem filiorum reciperemus ». Adventus Filii Dei in mundum est eventus, qui in prioribus capitibus Evangeliorum secundum Lucam et Matthaeum narratur.


8 Maria certe et definite in Christi mysterium inseritur hoc eventu: angeli annuntiatione, quae in urbe Nazareth fit, in circumscriptis historiae Israel adiunctis, ad quem populum primum Dei promissiones destinatae sunt. Nuntius divinus Virgini dicit: « Ave, gratia piena, Dominus tecum » (Lc 1,28). Maria « turbata est et cogitabat qualis esset ista salutatio » (Lc 1,29): quid significarent singularia illa verba et, ante omnia, voces « gratia piena » (kecharitomene)(21).

Si volumus cum Maria illa verba meditari et praesertim voces « gratia piena », significantem comparationem possumus invenire in ipso loco Epistulae ad Ephesios, quem supra memoravimus. Et, si post nuntium caelestis legati Virgo Nazarethana dicitur etiam « benedicta inter mulieres » (cfr. Lc 1,42), hoc intellegitur ex illa benedictione, qua « Deus Pater » nos implevit « in caelis, in Christo ». Est « benedictio spiritalis », ad omnes homines pertinens, quae continet plenitudinem et universalitatem (« omnem benedictionem »), qualis oritur ex amore, qui, in Spiritu Sancto, Patri iungit Filium consubstantialem. Item est benedictio per lesum Christum in historiam hominis usque ad finem superfusa: in omnes homines. Sed Mariam haec benedictio modo singolari et praecipuo respicit. Ab Elisabeth enim est salutata ut « benedicta inter mulieres ».

In eo igitur est duplex salutationis causa, quod in anima huius « Filiae Sion » patefacta est quodammodo tota « gloria gratiae », illius videlicet qua « Pater gratificavit nos in Dilecto ». Nuntius etenim salutat Mariam ut « gratia plenam »; sic eam vocat, quasi sit hoc verum nomen eius. Non eam vocat, quacum colloquitur, nomine eius proprio secundum censorias tabulas terrenas : « Miryam » ( = Mariam), sed hoc nomine novo: « gratia piena ». Quid hoc nomen significat? Cur archangelus sic Virginem vocat Nazarethanam?

In genere dicendi biblico « gratia » peculiare indicat donum, quod iuxta Novum Testamentum originern habet in vita trinitaria ipsius Dei, Dei qui caritas est (cfr. 1Jn 4,8). Huius caritatis fructus est electio de qua est sermo in Epistula ad Ephesios. Haec Dei electio est aeterna voluntas servandi homines per communicationem cum eius ipsius vita (cfr. 2P 1,4) in Christo: est salus per communicationem vitae supernaturalis. Aeterni huius doni effectus, huius gratiae, qua homo eligitur a Deo, est quasi germen sanctitatis, vel fons, qui in anima hominis scaturit veluti ipsius Dei donum, qui gratia electos sanctificat et vivificat. Tali modo perficitur, id est vera fit ea benedictio hominis « cum omni benedictione spiritali », illud « filios adoptionis esse ... in Cristo », in eo videlicet, qui ex aeternitate est « Filius dilectus » Patris.

Cum legimus nuntium dicere Mariae verba « gratia piena », ex contexta oratione evangelica, in quam confluunt revelationes et promissiones antiquae, intellegimus hic agi de benedictione speciali inter omnes « benedictiones spiritales in Christo ». In mysterio Christi ea est praesens iam « ante mundi constitutionem », utpote quam « elegerit Matrem Filii sui in incarnatione et cum Patre elegerit Filius, eam Spiritui sanctitatis ex aeternitate permittens. Maria ratione omnino singolari et extraordinario iuncta est Christo, et item in aeternitate amatur in hoc « Filio dilecto », in hoc Filio consubstantiali Patri, in quo tota continetur « gloria gratiae ». Simul perfette eius animus patet huic « dono de sursum » (cfr. Iac Jc 1,17). Sicut Concilium docet, Maria « praecellit inter humiles et pauperes Domini, qui salutem cum fiducia ab Eo sperant et accipiunt » (22).


9 Si salutatio et nomen « gratia piena » haec omnia indicant, in contexta oratione angelici nuntii ante omnia spectant ad electionem Mariae uti Matris Filii Dei. Sed simul « plenitudo gratiae » totam largitionem supernaturalem indicat, qua Maria fruitur, eo quod electa et constituta est, ut Christi Mater esset. Si haec electio fundamentalis est ad perficienda Dei salvifica consilia quoad humanum genus; si aeterna electio in Christo et destinatio ad dignitatem filiorum adoptivorum ad omnes homines pertinet, electio Mariae est omnino singularis et unica. Hinc etiam « locus » proprius et unicus quem obtinet in mysterio Christi.

Nuntius divinus ei dicit « Ne timeas, Maria; invenisti enim gratiam apud Deum. Et ecce concipies in utero et paries filium, et vocabis nomen eius Iesum. Hic erit magnus et Filius Altissimi vocabitur » (
Lc 1,31-32). Et cum Maria, illa singulari salutatione turbata, quaerit: « Quomodo fiet istud, quoniam vi-rum non cognosco », ab angelo confirmationem et explicationem antecedentium verborum accipit. Gabriel ei dicit : « Spiritus Sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi: ideoque et quod nascetur, sanctum vocabitur, Filius Dei » (Lc 1,35).

Annuntiatio ergo est mysterii Incarnationis revelatio, in ipso tempore, quo illa effici incipit in terra. Donum salvificum, quo Deus se ipsum et vitam suam quodammodo universitati rerum et homini dirette largitur, in Incarnationis mysterio unum culminum attingit; hoc enim est culmen inter omnes gratiarum donationes in historia hominis et mundi. Maria est « gratia piena », quia Verbi Incarnatio, unio hypostatica Fiiii Dei cum humana natura, in ea ipsa fit et perficitur. Ut Concilium scribit, Maria est « Mater Dei Filii, ideoque praedilecta filia Patris necnon sacrarium Spiritus Sancti, quo eximiae gratiae dono omnibus aliis creaturis, caelestibus et terrestribus, longe antecellit (23) ».


10 In Epistula ad Ephesios, ubi sermo est de « gloria gratiae », in qua « Deus, Pater gratificavit nos in Dilecto », additur: « In quo habemus redemptionem per sanguinem eius » (Ep 1,7). Secundum fidem, in sollemni Ecclesiae dottrina enuntiatam, haec « gloria gratiae » apparuit in Dei Matre eo quod haec est « sublimiore modo redempta » (24). Ex divitiis gratiae Filii dilecti, ex eius meritis, ad redimendum aptis, qui Filius eius est factus, Maria est servata inmmunis ab hereditate peccati originalis (25). Quare a primo temporis momento suae conceptionis, seu suae exsistentiae, ea pertinet ad Christum, eius gratiam salvificam et sanctificantem communicat eumque amorem, qui initium habet in « Dilecto », in aeterni Patris Filio, qui per Incarnationem factus est proprius eius filius. Idcirco, Spiritus Sancti virtute, in ordine gratiae, id est consortionis divinae naturae (cfr. 2P 1,4), Maria ab eo vitam accipit, cui ipsa, in ordine generationis terrenae, vitam dedit ut mater. Liturgia non dubitat vocare eam « Genitoris sui Genetricem » (26) et iis verbis salutare, quae Dantes Alagherius in ore ponit Sancti Bernardi: « figlia del tuo Figlio » (27). Et quoniam hanc « novam vitam » Maria accipit plenitudine amori Filii erga Matrem ideoque dignitati maternitatis divinae pari, in annuntiatione angelus eam vocat « gratia plenam ».


11 In salvifico Sanctissimae Trinitatis consilio mysterium Incarnationis est impletio superabundans promissionis, quam Deus fecit hominibus, post peccatum originale, post illud primum peccatum, cuius effectus totam gravant hominis historiam super terram (cfr. Gn Gn 3,15). Ecce, Filius venit in mundum, « germen mulieris », quod peccati malum radicitus « profiigavit » : « Conteret caput serpentis ». Ut patet ex verbis Protoévangelii, Filii mulieris victoria non fiet sine aspero certamine, quod totam hominis historiam super terram pervadit. « Inimicitia », initio praenuntiata (cfr. Gn Gn 3,15), inApocalypsi confirmatur, quae est quodammodo « liber novissimarum rerum » Ecclesiae et mundi, ubi denuo apparet signum « mulieris », nunc « amictae sole » (Ap 12,1).

Maria, Verbi Incarnati Mater, in ipso velati centro collocatur eius inicimitiae, illius certaminis, quod cum historia humani generis super terram et ipsa salutis historia coniungitur. In eo loco illa, quae in numero est « humilium et pauperum Domini », in se continet, ut nemo alius hominum, eam « gloriam gratiae », quam Pater dedit nobis in Filio suo dilecto »; qua in gratia posita est singularis magnitudo et pulchritudo totius eius quod est ipsa. Hinc Maria coram Deo et etiam coram toto genere humano signum manet immutabile et inviolabile electionis Dei, de qua Epistula Pauli loquitur: « In Christo elegit nos ante mundi constitutionem, ... qui praedestinavit nos in adoptionem filiorum » (Ep 1, 4, 5). Haec electio potior est quam omnis experientia mali mundi et peccati, quam tota illa « inimicitia », qua hominis historia terrena signatur. In qua historia Maria est firmae spei signum.


12 Statim post narratam annuntiationem Lucas Evangelista deducit nos post Virginem Nazarethanam euntem « in civitatem Iudae » (Lc 1,39). Studiosorum sententia haec civitas esse videtur Ain-Karim, ut nulle appellatur, intra montes posita, non longe a Ierusalem. Eo Maria venit « cum festinatione », ut salutaret Elisabeth, cognatam suam. Salutationis causa in eo est etiam quaerenda, quod in annuntiatione Gabriel significanter Elisabeth nominaverat, quae potentia Dei in senecta filium e Zacharia marito conceperat: « Elisabeth cognata tua et ipsa concepit filium in senecta sua, et hic mensis est sextus illi, quae vocatur sterilis: quia non erit impossibile apud Deum omne verbum » (Lc 1,36-37). Nuntius divinus mentionem fecerat eventus, qui in Elisabeth factus est, ut interrogationi Mariae responderet: « Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco? » (Lc 1,34). Ecce, hoc fiet ipsa « virtute Altissimi », sicut in Elisabeth et quidem magis quam in ea.

Maria igitur, caritate incitata, ad domum se confert cognatae suae. Cum intrat, Elisabeth, salutem reddens, infantem exsultare sentiens in utero suo, « repleta Spiritu Sancto », resalutat Mariamvoce magna « Benedicta tu inter mulieres, et benedictus fructus ventris tui » (Lc 1,42). Haec Elisabeth exclamatio vel acclamatio prece Ave Maria est deinde comprehensa, uti salutationis angeli continuatio, et fatta una ex creberrimis Ecclesiae precibus. Sed plus etiam significant verba Elisabeth in insequenti interrogatione: « Unde hoc mihi, ut veniat Mater Domini mei ad me? » (Lc 1,43). Elisabeth testimonium perhibet Mariae: affirmat et agnoscit coram se esse Matrem Domini, Matrem Messiae. Ad hoc testimonium accedit etiam filius, quem Elisabeth portat in utero: « Exsultavit in gaudio infans in utero meo » (Lc 1,44). Infans est futurus Ioannes Baptista, qui apud Iordanem Iesum pronuntiavit Messiam.

Omne verbum salutationis Elisabeth est significatione plenum, et tamen maximi momenti esse videtur, quod ad ultimum dicitur: « Et beata, quae credidit, quoniam perficientur in ea, quae dieta sunt ei a Domino » (Lc 1,45) (28). Haec verba comparari possunt cum appellatione « gratia piena » salutationis angelicae. Uterque textus essentialem sententiam mariologicam ostendit, id est veritatem de Maria, quae vere fatta est praesens in mysterio Christi, quia videlicet « credidit ». Plenitudo gratiae, ab angelo nuntiata, donum significat ipsius Dei; fides Mariae, ab Elisabeth in salutatione declarata, indicat quomodo Virgo Nazarethana huic dono responderit.


13 « Deo revelanti praestanda est "oboeditio fidei" (Rm 16,26 cfr. Rom Rm 1,5 2Co 10,5-6) qua homo se totum libere Deo committit, ut docet Concilium » (29). Sane haec fidei dispositio perfetta est in Maria. Tempus « decretorium » fuit annuntiatio, et ipsa verba Elisabeth: « Et beata, quae credidit », ad hoc ipsum temporis momentum imprimis referuntur (30).

Etenim in annuntiatione Maria totam Deo se commisit, ostendens « oboeditionem fidei » erga eum, qui per suum nuntium loquebatur ei, et praestans « plenum intellectus et voluntatis obsequium » (31). Respondit igitur tota sua persona humana, teminea; qua fidei responsione continebantur perfecta cooperatio cum « gratia, quae praevenit et succurrit », et perfecta inclinatio ad actionem Spiritus Saneti, qui « fidem iugiter per dona sua perficit » (32).

Verba Dei vivi, Mariae ab angelo nuntiata, ad eam ipsam pertinebant: « Ecce, concipies et paries filium » (Lc 1,31). Maria, hunc nuntium accipiens, facta est « Mater Domini», in eaque divinum lncarnationis mysterium impletum: « Voluit misericordiarum Pater, ut acceptatio praedestinatae matris incarnationem praecederet » (33). Maria, his omnibus auditis nuntii verbis, assentitur. Dicit: « Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundum verbum tuum» (Lc 1,38). Illud Mariae fiat — fiat mihi — effecit ut pro parte humana mysterium divinum perageretur. Plene convenit cum verbis Filii, qui secundum Epistulam ad Hebraeos, ingrediens in mundum, dicit Patri: « Hostiam et oblationem noluisti, corpus autem aptasti mihi ... Ecce venio ... ut faciam, Deus, voluntatem tuam » (He 10,5-7). lncarnationis mysterium perfectum est, postquam Maria illud suum dixit fiat: « Fiat mihi secundum verbum tuum », faciens, quantum in ipsa erat iuxta divinum consilium, ut voluntas Filii sui exaudiretur.

Maria hoc fiat pronuntiavit per fidem. Per fidem se Deo commisit sine ulla exceptione et « semetipsam ut Domini ancillam, personae et operi Filii sui totaliter devovit » (34). Runc autem Filium concepit — sicut Patres docent — prius in mente, quam in utero: per ipsam fidem (35). lure ergo Elisabeth laudat Mariam in salutatione: « Et beata, quae credidit, quoniam perficientur ea, quae dicta sunt ei a Domino ». Verba haec iam impleta sunt : Maria Nazarethana ad limen adest domus Elisabeth et Zachariae ut Mater Dei Filii. Quod Elisabeth laetitia gestiens perspicit: « Mater Domini mei venit ad me! ».


14 Quare etiam fides Mariae comparari potest cum fide Abrahae, quem Apostolus vocat « fidei patrem nostrum » (cfr. Rom Rm 4,12). In dispensatione salvifica revelationis Dei Abrahae fides initium est Veteris Foederis; fides Mariae in annuntiatione initium est Novi Foederis. Sicut Abraham «contra spem in spe credidit, ut fieret pater multarum gentium » (cfr. Rom Rm 4,18), ita Maria in annuntiatione, virginitatem suam professa (« quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco? ») credidit se virtute Altissimi, Spiritus Sancti virtute, Matrem Filii Dei fore secundum angeli revelationem : « Quod nascetur, sanctum vocabitur, Filius Dei » (Lc 1,35).

Verba tamen Elisabeth: « Et beata, quae credidit » non attinent tantum ad illud peculiare annuntiationis tempus. Hoc est sane tempus potissimum fidei Mariae in exspectatione Christi, sed initium est etiam, unde proficiscitur totum eius « iter ad Deum », totum eius iter fidei. Et in hoc itinere, eminenti et vere heroum modo, certe — quin, maiore semper cum fortitudine fidei — perficietur « oboeditio », ab ea verbo divinae revelationis praestita. Haec Mariae « oboeditio fidei » per totum eius iter, singulariter fidei Abrahae similis fuit. Sicut Populi Dei patriarcha, ita et Maria, ambulans secundum illud fiat, cui more filiae et matris inhaesit, « contra spelli in spe credidit ». Praesertim in aliquibus huius itineris veluti stationibus benedictio, data ei « quae credidit », peculiari vi est patefacta. Credere est « se committere » ipsi veritati verbi Dei vivi, sciendo et humiliter cognoscendo: « quam incomprehensibilia sunt iudicia eius et investigabiles viae eius » (Rm 11,33). Maria, quae, aeterna Altissimi voluntate, in mediis illis ut dici licet, Dei « investigabilibus viis ». et « incomprehensibilibus iudiciis » fuit, se iis accommodat in umbra fidei suae piene ac libenti animo accipiens omnia quae in divino consilio statuuntur.


15 Maria cum in annuntiatione sermonem audit de Filio, cuius Genetrix fiet cuiusque « nomen vocabit Iesum » (id est Salvatorem), cognoscit etiam Filio suo « Dominum daturum sedem David Patris eius », eumque « regnaturum super domum Iacob in aeternum, et regni eius non fore finem » (cfr. Lc Lc 1,31). Ad hanc rem ferebatur spes universi Israel. Messias promissus, « magnus » erit, et etiam nuntius caelestis affirmat eum « magnum » futurum — magnum tum ob Filii Altissimi nomen, tum ob David hereditatem aditam. Rex igitur erit, regnabit « super domum Iacob ». Maria, in his populi sui exspectationibus crevit: poteratne, in annuntiatione, intellegere quam essentiale momentum haberent angeli verba? Quomodo intellegendum illud « regnum », cuius « non erit finis? ».

Quamvis per fidem se tunc sentiret Matrem « MessiaeRegis », tamen respondit « Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundum verbum tuum » (Lc 1,38). Iam inde a primo temporis momento Maria imprimis « oboeditionem fidei » est professa, sensui arcano se credens, quem annuntiationis verbis tribuit ille, a quo manaverunt: ipse Deus.


16 In hoc continenti « oboeditionis fidei » itinere Maria paulo post alia verba audit, quae Simeonin templo Hierosolymitano dixit. Iam Iesus quadraginta dies natus erat, cum iuxta praescriptum Legis Moysis, Maria et Ioseph « tulerunt illum in Hierosolymam, ut sisterent eum Domino » (Lc 2,22). Ortus eius in maxima paupertate evenerat. Audimus enim a Luca, cum describeretur universus orbis edicto auctoritatum Romanarum, Mariam ascendisse cum Ioseph in civitatem Bethlehem et, quia non erat eis «locus in diversorio » peperisse Filium suum in stabulo « et reclinasse in praesepio » (cfr. Lc Lc 2,7).

Homo iustus et timoratus, cui nomen Simeon, initio illo apparet « peregrinationis fidei » Mariae. Eius verba, a Spiritu Sancto inspirata (cfr. Lc Lc 2,25-27), veritatem annuntiationis confirmant. Legimus enim illum « accepisse in ulnas suas » infantem, cuius « nomen vocatum est Iesus » (Lc 2,21), secundum angeli iussum. Simeonis sermo consentaneus est significationi huius nominis, quod idem valet ac Salvator: « Deus est salus ». Alloquens Dominum dicit: « Viderunt oculi mei salutare tuum, quod parasti ante faciem omnium populorum, lumen ad revelationem gentium et gloriam plebis tuae Israel » (Lc 2,30-32). Simul autem Mariam affatur Simeon his verbis: « Ecce positus est hic in ruinam et resurrectionem in Israel et in signum, cui contradicetur », et addit « Et tuam ipsius animam pertransiet gladius ut revelentur ex multis cordibus cogitationes » (Lc 2,34-35). Verba Simeonis in novam lucem proferunt nuntium, quem Maria ab angelo audivit: Iesum esse Salvatorem, esse « lumen ad revelationem » hominum. Nonne is est, qui se ostendit, quodam modo, nocte Natalis, cum ad praesepium pastores venerunt? (cfr. Lc Lc 2,8-20). Nonne is est, qui se magis manifestavit, cum Magi ab oriente venerunt? (cfr. Mt ). Simul autem, iam a vitae suae initio, Filius Mariae et Mater cum eo, experti sunt in se veritatem reliquorum Simeonis verborum: « Signum, cui contradicetur » (Lc 2,34). Simeonis nuntius alter videtur nuntius Mariae patefactus, quia significat ei veram rationem historicam, in qua Filius suum explebit munus, id est in ignoratione et in dolore. Si eiusmodi nuntius hinc fidem eius confirmat effectionis divinarum salutis promissionum, illinc ei revelat etiam sibi oboeditionem suam esse exercendam in dolore cum Salvatore a- tiente et eius maternitatem obscuram fore et acerbam. Etenirn post Magorum salutationem, post eorum obsequium (« procidentes adoraverunt eum »), post munerum oblationem (cfr. Mt Mt 2,21), Mariae cum infante fugiendum est in Aegyptum, sedulo tuente Ioseph, quia « futurum eratut Herodes quaereret puerum ad perdendum eum » (cfr. Mt Mt 2,13). Et in Aegypto fuit eis manendum usque ad obitum Herodis (cfr. Mt Mt 2,15).


17 Mortuo Herode, cum sancta Familia Nazareth revertitur, longum incipit vitae absconditae tempus. Illa, quae « credidit quoniam perficientur ea, quae dieta sunt ei a Domino » (Lc 1,45), cotidie ex sensu horum verborum vivit. Cotidie apud eam est Filius, cuius nomen vocavit Iesum: ideo, sine ulla dubitatione, in consuetudine cum eo, hoc nomine utitur, quod ceterum mirationem nemini inicere poterat, utpote iamdiu usitatum in Israel. Scit tamen Maria eum, cui nomen est lesus, vocatum esse ab angelo « Filium Altissimi » (cfr. Lc Lc 1,32). Novit Maria se illum concepisse et peperisse « viro non cognito», de Spiritu Sancto, virtute Altissimi, qui ei obumbraverat (cfr. Lc Lc 1,35), sicut nubes temporibus Moysis et Patrum praesentiam Dei contegebat (cfr . Ex Ex 24,16 Ex 40,34-35 1R 8,10-12). Maria ergo scit Filium, modo virginali a se partum, vere esse illum « Sanctum», « Filium Dei», de quo angelus ei erat locutus.

Annis vitae absconditae Iesu in domo Nazarethana, etiam vita Mariae « abscondita est cum Christo in Deo » (cfr. Col Col 3,3) per fidem. Fides enim est necessitudo cum mysterio Dei. Maria constanter, cotidie coniungitur cum inenarrabili mysterio Dei, qui factus est homo; quod mysterium excedit omnia, quae revel at a sunt in Vetere Testamento. Inde ab annuntiatione mens Virginis introducta est in potissimam « novitatem » revelationis, qua se ipsum Deus revelavit, et facta conscia mysterii. Ea prima est eorum « parvulorum », de quibus olim Iesus erat dicturus: « Pater, .,. abscondisti haec a sapientibus et prudentibus et revelasti ea parvulis » (Mt 11,25). Nam, « nemo novit Filium nisi Pater» (Mt 11,27). Quo modo igitur potest Maria « Filium cognoscere? ». Certe, non ita eum cognoscit, sicut Pater; et tamen prima est inter eos quibus Pater « illum voluit revelare » (cfr. Mt Mt 11,26-27 1Co 2,11). Sed si iam inde ab annuntiatione ei revelatus est Filius, quem solus Pater plene cognoscit, quippe qui eum in aeterno « hodie » gignat (cfr. Ps Ps 2,7), Maria, Mater, iungitur veritati Filii tantum in fide et per fidem! Est ergo beata, quia « credidit », et cotidie credit, in omnibus laboribus et in rebus adversis aetatis infantiae Iesu et deinceps annis vitae eius absconditae in civitate Nazareth, ubi « erat subditus illis » (Lc 2,51): subditus Mariae et etiam Ioseph, quia hie vice patris fungebatur coram hominibus; quapropter ipse filius Mariae a vulgo « filius fabri » (Mt 13,55) habebatur.

Mater filius Filii ergo sibi in annuntiatione dieta reminiscens et in subsequentibus eventibus, secum fert potissimam « novitatem » fidei: initium Novi Foederis.Initium est hoc Evangelii, seu bori, laeti nuntii. Non est autem difficile in illo initio animadvertere peculiarem cordis laborem, iunctum cuidam « notti fidei » (ut verbis utamur sancti Ioannis a Cruce), quasi « velum », per quod oportet Invisibile adire et in mysterii necessitudine ducere vitam (36). Hoc namque modo Maria multos annos in necessitudine mysterii Fini sui permansit, et in sua « fidei peregrinatione » processit, dum Iesus « proficiebat sapientia et gratia apud Deum et homines » (Lc 2,52). Magis in dies videbatur oculis hominum Deus in eo sibi potissimum complacere. Prima harum creaturarum humanarum, quibus concessum est Christum perspicere, fuit Maria, quae cum Ioseph in ipsius domo Nazarethana vivebat.

Tamen, cum inventus in tempio et interrogatus a Matre: « Cur fecisti nobis sic? », Iesus, duodecim annos natus, respondit : « Nesciebatis quia in his, quae Patris mei sunt, oportet me esse? », Evangelista addit: « Et ipsi (Ioseph et Maria) non intellexerunt verbum » (Lc 2,48-50). Iesus igitur conscius sibi erat « a solo Patre cognosci Filium » (cfr. Mt Mt 11,27), adeo ut vel ea, cui altius revelatum erat mysterium eius filiationis, nempe Mater, per solam fidem huic mysterio adhaerens vitam egit! Cum Filio sub eodem tetto vivens « suamque unionem cum Filio fideliter sustinens », ea « in peregrinatione fidei procedebat », ut Concilium illustrat (37). Et ita factum est etiam in vita publica Christi (cfr. Mc Mc 3,21-35), unde in dies complebatur in ea benedictio ab Elisabeth in salutatione enuntiata: « Beata, quae credidit ».


18 Suae autem significationis abundantiam consequitur eadem haec benedictio sub Filii sui Cruce consistente Maria (cf. Io Jn 19,25). Hoc accidisse docet Concilium « non sine divino consilio »: « vehementer cum Unigenito suo condoluit et sacrificio Eius se materno animo sociavit, victimae de se genitae immolationi amanter consentiens »; quo pacto Maria « suam unionem cum Filio fideliter sustinuit usque ad Crucem » (38): ex fide videlicet unionem, qua eadem fide angeli percepit revelationem annuntiationis tempore. Tunc etiam dici sibi audivit: « erit magnus ... dabit illi Dominus Deus sedem David patris eius regnabit super domum Iacob in aeternum, et regni eius non erit finis » (Lc 1,32-33).

At ecce, sub Cruce stans Maria testis ipsa est, secundum hominum rationem, absolutae negationis horum verborum. Supra lignum istud agit iamiam animam Filius eius veluti reus. « Despectus erat et novissimus virorum, vir dolorum ...; despectus, unde nec reputabamus eum » quasi plagatum (cfr. Is Is 53,3-5). Quam ergo praestans quamque heroica est « oboeditio fidei », quam Maria erga « incomprehensibilia iudicia » Dei (cfr. Rom Rm 11,33) exhibuit! Ut sine ulla condicione se « Deo committit “plenum intellectus et voluntatis obsequium” praestando » (39), cuius sunt « investigabiles viae » (cfr. Rom Rm 11,35)! Quam simul potens gratiae est operatio eius in anima, quam efficiens Spiritus Sancti virtus ipsiusque lucis ac roboris !

Per hanc fidem funditus Christo coniungitur Maria illius in spoliatione.Etenim Iesus Christus, « cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse se aequalem Deo, sed semetipsum exinanivit formam servi accipiens, in similitudinem hominum factus »; omnino in ipso Calvariae loco « humiliavit semetipsum factus oboediens usque ad mortem, mortem autem Crucis » (cfr. Philp 2, 6-8). Atque ad Crucis radices, Maria per fidem communicat spoliationis huius conturbans mysterium. Haec forsan altissima sit fidei « kenosis » in hominum generis historia. Per fidem Mater Filii mortem participat, mortem scilicet redemptricem; verum contra atque fugientium discipulorum, fides haec multo magis erat illuminata. In loco Golgothae Iesus semel in sempiternum per Crucem confirmavit se « signum contradictionis » esse, a Simeone praenuntiatum. Eodem vero tempore sunt voces illae impletae, quas Mariae ille protulerat: « et tuam ipsius animam pertransiet gladius » (Lc 2,35) (40).


19 Ita revera, « beata, quae credidit »! Hae voces, quas Elisabeth post annuntiationem est elocuta, illic sub Cruce resonare videntur summa quadam eloquentia earumque vis intus inclusa pertrahit omnia. E Cruce, hoc est ex intima maxime ipsa redemptionis mysterii parte, radius dimittitur dilataturque prospectus benedictionis eiusdem fidei. « Iam inde ab initio » ac, velut sacrificii Christi, novi Adami, communicatio, fit aliquo modo contrarium momentum sive pondus illius inoboedientiae atque incredulitatis, quam protoparentum prae se fert peccatum. Sic quidem Ecclesiae Patres docent nominatimque sanctus Irenaeus, in Constitutione Lumen Gentium adductus in medium: « Hevae inoboedientiae nodum solutionem accepisse per oboedientiam Mariae; quod virgo Heva per incredulitatem, hoc virginem Mariam solvisse per fidem » (41). Secundum hanc eandem comparationem cum Heva ipsi Patres, prout item monet Concilium, vocitant Mariam « matrem viventium » crebriusque inculcant : « mors per Hevam, vita per Mariam » (42).

Merito propterea possumus nos in illa diction e: « Beata, quae credidit », tamquam clavem reperire unde ultimum illud de Maria verum recludatur, de ea nempe quae annuntiationis tempore ab angelo est salutata « gratia piena ». Si vero uti « gratia piena » ab aeterno tempore Christi interfuit mysterio, per fidem dein participabat ipsius terrestre iter secundum totam eius amplitudinem: « in peregrinatione fidei processit » simuique aliquo more prudenti at diretto et efficaci hominibus repraesentavit Christi mysterium. Nec nunc quidem id facere cessat. Per Christi autem mysterium ipsa etiam praesens adest inter homines. Sic per Filii mysterium illuminatur quoque mysterium Matris.


20 Lucae Evangelium enarrat temporis illud momentum, quo « extollens vocem quaedam mulier de turba dixit » Iesum alloquens: « Beatus venter, qui te portavit, et obera, quae suxisti » (Lc 11,27). Laudationem sane Mariae uti Iesu genetricis haec verba complectebantur, matris videlicet eius secundum carnem. Mater Iesu fortasse ab illa muliere de facie non noscebatur. Ingredientem enim opus messianicum Iesum Maria non est sectata, sed suo oppido Nazareth permansit. Dici ferme possunt voces illius mulieris quodam modo fecisse ut ex arcano ea tectoque prodiret.

Iis resonantibus verbis in mediam multitudinem, unum saltem temporis momentum, emicuit infantiae Iesu Evangelium. Evangelium enim est, ubi comparet Maria ut mater, quae Iesum in utero concipit, parit natumque materno alit affectu: mater-nutrix, quam illa mulier de turba indicavit. Per hanc maternitatem lesus — Filius Altissimi (cfr. Lc Lc 1,32) — verus est Filius hominis. « Caro » est ut quisque homo: est « Verbum, (quod) caro factum est » (Jn 1,14). Caro Mariae est sanguisque! (43)

Ad illam vero benedictionem, quam eadem mulier in eius matrem nutricemque secundum carnem, pronuntiat, respondet Iesus modo singulari: « Quin immo beati, qui audiunt verbum Dei et custodiunt » (Lc 11,28). Animos audientium abstrahere studet a maternitate, quae dumtaxat veluti carnis quoddam accipitur vinculum ut ad arcana potius dirigat spiritus vincula, quae ex ipso Dei verbo auscultando observandoque enascuntur.

Eadem vero translatio in spiritualium bonorum regionem clarius etiam demonstratur in alla quadam Iesu responsione, quam singuli Synoptici afferunt. Cum enim Iesu renuntiatur: « Mater tua et fratres tui stant foris volentes te videre », respondet: « Mater mea et fratres mei hi sunt, qui verbum Dei audiunt et faciunt » (cfr. Lc Lc 8,20-21). Quod dixit « circumspiciens eos, qui in circuitu eius sedebant », prout apud Marcum legitur (Mc 3,32-34), vel secundum Matthaeum (Mt 12,47-49) « extendens manum suam in discipulos ».

Hae elocutiones videntur coniungi cum responsione ipsa, quam Iesus duodecim annos natusMariae et Ioseph reddidit, postquam in tempio Hierosolymitano est tribus post diebus repertus. Cum vero a Nazareth recessisset in omnique Palaestina vitam inchohavisset publicam suam, Iesus iam totus ipse occupabatur ac solum «in his quae Patris ... sunt » (cfr. 2, 49). Regnum praedicabat: « Regnum Dei » et « quae Patris sunt », quae quidem novum prospectum efficiunt ac sensum eorum omnium, quae humana sunt, proindeque cuiusvis item vinculi humani, quod sFectat ad proposita muniaque cuique homini commissa. Vinculum etiam aliquod, uti « fraternitas », hoc novo in prospectu aliud quiddam significat quam « fraternitatem secundum carnem », constitutam scilicet ex communi origine eorundem parentum. Quin immo ipsa quoque « maternitas », ex eodem Regni Dei prospectu, intra paternitatis Dei ipsius fines iam aliquid aliud significat.Dictis, quae profert Lucas, Iesus tradit hunc ipsum novum maternitatis sensum.

Siccine ab illa Is amovetur, quae eius fuit genetrix secundum carnem? Vultne fortasse eam in tenebris derelinquere illius secessus, quem ipsa elegit? Licet ita res se habere videatur ex iliorum sermonum sonitu, sciendum tamen est novam illam diversamque maternitatem, de qua cum discipulis Iesus loquatur, Mariam omnino insigniter tangere. Nonne enim Maria prima eminet inter eos « qui verbum Dei audiunt et faciunt »? Nonne igitur illam imprimis respicit ea benedictio, quam enuntiavit Iesus, cum mulieris ignotae vocibus respondit? Nihil profecto dubii quin idcirco Maria benedictione sit dignissima, quod lesu Mater secundum carnem est effecta (« Beatus venter, qui te portavit, et ubera, quae suxisti »), verum etiam ac potissimum quod iam ipso annuntiationis tempore Dei verbum suscepit, quoniam ei credidit, quia Deo oboedivit, quandoquidem « conservabat » verbum « conferens in corde suo» (cfr. Lc Lc 1,38 Lc Lc 1,45 Lc 2,19 Lc 2,51), et tota vita sua complebat. Affirmari par ergo est a lesu prolatam benedictionem neutiquam adversari, quantumvis sic rerum videantur species, alteri illi benedictioni, quam sine nomine mulier expresserit, sed cum hac illam convenire in persona ipsa huius Matris-Virginis, quae se solum « ancillam Domini » (cfr. Lc Lc 1,38) nuncupaverit. Si verum illud est: « beatam eam dicent omnes generationes » (cfr. Lc Lc 1,48), dici potest illam sine nomine mulierem primam, licet nescientem, praesagum ilIum confirmavisse versiculum cantici Magnificat Mariae principiumque indere cantico Magnificat omnium saeculorum.

Si per fidem Maria evasit genetrix Filii, a Patre sibi in Spiritus Sancti virtute concessi, virginitatem conservans integram, eadem profecto in fide detexit recepitque ea alte1'am maternitatis rationem, a lesu, progrediente messianico opere, patefactam. Quae quidem maternitatis ratio, ut affirmari licet, ad Mariam inde ab initio pertinuit, a tempore videlicet ipso conceptus Filiique ortus. lam exinde erat « quae credidit». Paulatim vero oculis eius et animo messianica patescente huius Filii missione, ipsa ut Mater magis se magisque aperiebat illi maternitatis « novitati », quae eius iuxta Filium « partem » effecit. Nonne principio iam, id est annuntiationis tempore, dixerat: « Ecce ancilla Domini; fiat mihi secundum verbum tuum» (Lc 1,38)? Maria pergebat audire expendereque illud verbum, quo lucidiorem usque sese reddebat, ratione quadam, « quae supereminet scientiae » omni (cfr. Eph Ep 3,19), ipsa patefactio sui ipsius Dei vivi. Fiebat ita certo quodam sensu prima Filii sui « discipula » mater Maria, cui primae is mandare videbatur: « Sequere me », prius etiam quam idem apostolis praeciperet aut cui vis alii (cfr. 10 1, 43).


21 Hac in re admodum eloquens est Evangelii loan,nis locus, ubi exhibetur nobis Maria nuptiis Canae adsistens. Illic enim Maria, uti Iesu Mater, comparet, ineunte ipsius publica vita: « Nuptiae factae sunt in Cana Galilaeae, et erat mater Iesu ibi; vocatus est autem et Iesus et discipuli eius ad nuptias » (Jn 2,1-2). Quibus e vocibus consegui videtur ut Iesus eiusque discipuli una cum Maria sint invitati, velut ob huius participationem eiusdem celebritatis: Filius invitatus esse videtur propter matrem. Nota autem est consecutio eventuum, cum ea invitatione iunctorum, scilicet « initium signorum » a Iesu patratorum — aqua in vinum conversa — unde addit Evangelista: « Iesus manifestavit gloriam suam, et crediderunt in eum discipuli eius » (Jn 2,11).

Maria adest in Cana Galilaeae ut Iesu Mater ac significanter quidem adiuvat hoc « initium signorum », quae Filii messianicam eius potentiam commonstrant. Ecce « Deficiente vino, dicit mater Iesu ad eum: “Vinum non habent”. Et dicit ei Iesus: “Quid mihi et tibi, mulier ? Nondum venit hora mea” » (Jn 2,3-4). In Ioannis Evangelio illa « hora » tempus ipsum significat a Patre praestitutum, quo opus suum perficit Filius estque ipse glorificandus (cfr. Io Jn 7,30 Jn 8,20 Jn 12,23 Jn 12,27 Jn 13,1 Jn 17,1 Jn 19,27). Tametsi Iesu responsio matri reddita sonare videtur aliquid repudiationis (praesertim si abrupta respicitur affirmatio, potius quam interrogatio; id est « Nondum venit hora mea »), nihilo tamen minus conversa Maria alloquitur ministros, quibus mandat « Quodcumque dixerit vobis, facite » (Jn 2,5). Iubet inde Iesus administros implere hydrias aqua fitque ea vinum illo sane melius, quod erat ante convivis praebitum ad nuptiales dapes.

Quae intima fuit inter Iesum matremque ipsius consensio? Quomodo explorari potest eorum mysterium intimae coniunctionis spiritualis? Res tamen diserta est ipsa. Constat eo eventu iam satin luculenter effingi novam rationem sensumque novum maternitatis Mariae. Vim enim significantem prae se fert, quae non solis continetur Iesu dictis nec variis eventis, quae Synoptici referunt (Lc 11,27-28 et Lc 8,19-21 Mt 12,46-50 Mc 3,31-35). Iesus his locis ante omnia obicere vult maternitatem, proficiscentem ex ipso facto nativitatis, iis omnibus, quae haec « maternitas » (haud secus ac « fraternitas ») significet oportet ex ratione Regni Dei atque in salvifico paternitatis Dei ipsius ambitu. Atqui in textu Ioannis, dum perscribitur eventus qui in Cena accidit, declaratur re vera id quod ut nova maternitas designatur secundum spiritum nec solum secundum carnem, nominatimMariae sollicitudo erga homines, adiutorium eius in illorum necessitatibus, pro tota complectione illorum inopiae et indigentiae. In Cana Galilaeae indicatur unum dumtaxat hominum necessitatis latus, primo intuitu exiguum parvique momenti (« vinum non habent»). Verum vim habet symboli: occurrere hominis necessitatibus simul idem est atque inducere eum ipsum in muneris messianici circuitum ac salutiferae Christi virtutis. Habetur igitur hic mediatio: mediam sese collocat Maria inter Filium suum atque homines in vera ipsorum condicione privationum et inopiarum et dolorum. « Media » consistit, id est mediatricem agit haud sane ut aliena, sed in suo matris statu; novit enim ut talem se posse — vel immo potius « sibi licere » — Filio hominum exponere necessitates. Indolem ergo intercessionis exhibet eius mediatio: Maria pro hominibus « intercedit ». Neque id dumtaxat: ut Mater item messianicam virtutem palam fieri cupit, salutarem nempe potentiam eo spectantem ut hominum subveniat miseriae utque a malo hominem expediat, quod variis rationibus ac modis ipsius vitam affligit. Perinde omnino ac propheta Isaias de Messia praedixerat percelebri loco, quem coram popularibus suis Nazareth Iesus invocavit: « evangelizare pauperibus, praedicare captivis remissionem et caecis visum » (Lc 4,18).

Alia pernecessaria materni muneris Mariae pars deprehenditur in vocibus illis, ad ministros directis : « Quodcumque dixerit vobis, facite ». Christi Mater coram hominibus se praebet uti voluntatis Filii interpretem, indicem earum necessitatum, quae sunt procurandae ut salvifica Messiae virtus comprobetur. Deprecante ideo Maria in Cana obtemperantibusque administris, Iesus initium facit « suae horae ». In Cana comparet Maria tamquam credens in Iesum: evocat eius fides primum Iesu « signum » adiuvatque ut discipulorum excitetur fides.


22 Quam ob rem asseverari licet in hac Evangelii Ioannis pagina primam quasi quandam adumbrationem veritatis reperiri de materna Mariae diligentia. Quae proinde veritas pronuntiata etiam est in novissimi Concilii magisterio, ac magni interest animadverti Mariae officium maternum ab eo collustrari secundum ipsius cum Christi mediatione coniunctionem. Etenim ibidem legimus: « Mariae autem maternum munus erga homines hanc Christi unicam mediationem nullo modo obscurat nec minuit, sed virtutem eius ostendit », quoniam « unus et Mediator Dei et hominum, homo Christus Iesus » (1Tm 2,5). Hoc opus ex Dei profluit beneplacito, « ex superabundantia meritorum Christi, Eius mediationi innititur, ab illa omnino. dependet, ex eademque totam virtutem haurit » (44). Ita piane eventus in Cana Galileae paene praebet nobis praenuntiationem Mariae intercessionis, quae vertitur tota in Christum tenditque ad illius aperiendam salutiferam virtutem. Ioannis ex loco elucet de materna agi mediatione. Sicut effert Concilium: Maria « mater nobis in ordine gratiae exstitit ». Haec in gratiae ordine maternitas ex ipsa eius divina maternitate est profecta : quandoquidem divinae providentiae consilio mater ac nutrix fuit Redemptoris, facta etiam est « singulariter prae aliis generosa socia, et humilis ancilla Domini », quae « operi Salvatoris ... cooperata est, oboedientia, fide, spe et flagrante caritate, ad vitam animarum supernaturalem restaurandam » (45). « Haec autem in gratiae oeconomia maternitas Mariaeindesinenter perdurat usque ad perpetuam omnium electorum consummationem » (46).


23 Si Ioannis Evangelii narratio de eventu in Cana maternitatem Mariae sollicitam illuminat, ineunte Christi messianica navitate, alius textus eiusdem Evangelii hanc Mariae maternitatem confirmat in salutifera gratiae oeconomia et quidem summo ipsius tempore, cum videlicet Crucis Christi peragitur sacrificium, paschale eius mysterium. Ioannis narratio est pressa : « Stabant autem iuxta crucem Iesu mater eius et soror matris eius, Maria Cleopae, et Maria Magdalene. Cum vidisset ergo Iesus matrem et discipulum stantem, quem diligebat, dicit matri: “Mulier, ecce filius tuus”. Deinde dicit discipulo : “Ecce mater tua”. Et ex illa hora accepit eam discipulus in sua » (Jn 19,25-27).

Hoc in evento sine dubitatione significatio deprehenditur peculiaris affectionis Filii erga Matrem, quam ipsemet magno cum dolore reliquit. Verumtamen de illius sollicitudinis vi multo plura demonstrat « testamentum Crucis » Christi. Novum enim vinculum Iesus extollit inter Matrem ac Filium, cuius totam veritatem ac naturam sollemniter confirmat. Dici itaque potest iam Mariae maternitas, si antea pro hominibus sit adumbrata, hic luculenter definiri et corrob orari: ea enim emergit ex ultima maturatione paschais mysterii Redemptoris. Christi Mater, cum intra huius mysterii ipsum circuitum invenitur, quo homo — quisque homo et singuli — continetur, homini committitur — cuique homini et singulis — tamquam mater. Hic sub Cruce homo consistens Ioannes est: discipulus, « quem diligebat » (47). At haud solus is est. Traditionem consecutum, Concilium nuncupare haud dubitat Christi Matrem matrem hominem. Sane quidem « cum omnibus hominibus ... in stirpe Adam invenitur coniuncta; immo piane mater membrorum (Christi) quia cooperata est caritate ut fideles in Ecclesia nascerentur » (48).

Haec proinde « nova Mariae maternitas », ex fide progenita, fructus « novi » amoris est, qui tandem maturuit in ea sub Cruce, cum redimentem Filii participaret amorem.


24 In media ideo versamur impletione promissionis, quam protoévangelium complectitur: « semen illius » « conteret caput » serpentis (cfr. Gn Gn 3,15). Sua enim redemptrici morte Christus vicit malum peccati mortisque in ipsis eius radicibus. Magnum quiddam est quod, e Crucis elatiore loco ad matrem conversus, eam « mulierem » appellat et dicit: « Mulier, ecce filius tuus ». Eodem nomine est ceterum eam etiam in Cana Galilaeae allocutus (cfr. Io Jn 2,4). Quis igitur dubitare potest nunc praesertim in Golgotha hanc locutionem permeare in altissimum Mariae mysterium eiusque ad unicum locum pertingere, quem obtinet in universa salutis °economia? Quemadmodum docet Concilium, cum Maria « praecelsa Filia Sion, post diuturnam exspectationem promissionis, complentur tempora et nova instauratur Oeconomia, quando Filius Dei humanam naturam ex ea assumpsit, ut mysteriis carnis suae hominem a peccato liberaret » (49).

Voces, quas Iesus e culmine Crucis profert, maternitatem declarant genetricis Christi «novam » continuationem recipere in Ecclesia ac per Ecclesiam, cuius quidem imaginem fingit ostenditque Ioannes. Hoc sane pacto, illa quae ut « gratia piena» in Christi est mysterium inducta ut eius Mater esset proindeque Sancta Dei Genetrix, perstat eodem in mysterio per Ecclesiam sicut mulier, quae in Libro Genesis iam initio indicatur (3, 15) necnon in Apocalypsi (cfr. Apc Ap 12,1) postremo tempore historiae salutis. Ex aeterno Providentiae consilio Mariae divina maternitas effundi debet super Ecclesiam, quemadmodum Traditionis affirmant voces, ex quibus maternitas Mariae circa Ecclesiam reverberans quaedam species est atque prosecutio ipsius erga Dei Filium maternitatis (50).

Iam ipso tempore, quo nascitur Ecclesia planeque in orbe ostentatur, ad Concilii mentem, haec maternitatis Mariae continuatio dispicitur: « Cum vero Deo placuerit humanae salutis sacramentum non ante sollemniter manifestare quam promissum a Christo Spiritum effunderet, Apostolos videmus ante diem Pentecostes “perseverantes unanimiter in oratione cum mulieribus, et Maria Matre lesu et fratribus Eius” (Ac 1,14), Mariam quoque precibus suis implorantem donum Spiritus, qui in Annuntiatione ipsam iam obumbraverat » (51).

Ideo in salutifera gratiae oeconomia, quam Spiritus Sancti actio peregit, consonantia quaedam peculiaris est inter Verbi Incarnationis tempus atque Ecclesiae nativitatis. Quae duo haec coniungit tempora, Maria est: Maria in oppido Nazareth et Maria in Hierosolymorum cenaculo. Utrimque ergo ipsius praesentia prudens, at necessaria, viam commonstrat « nativitatis e Spiritu ». Sic enim ea quae uti Mater mysterio Christi interest — ex Filii voluntate Sanctique Spiritus opera — praesens redditur in ipso etiam Ecclesiae mysterio. In Ecclesia quoque esse pergit praesentia materna, prout verba designant in Cruce pronuntiata: « Mulier, ecce filius tuus » ...; « Ecce mater tua ».


Redemptoris Mater LA