Fontes CIC t1 364
Emi PETRI Card. QASPARRI
typis polyolottis vaticanis
mcmxxxxvii
Eifius Petrus Card. Oasparri sibi reservat Ius proprietatis in hanc Coilectaneam sicut in Codicis Praefationem, Fontium Annotationes et indices Anaiytico-Alphabeticos.
Codex Iuris Canonici Pii X iussu digestas, Benedicti XV auctoritate promulgatus, antiquam Ecclesiae disciplinam plerumque retinuit, opportunas licet immutationes attulerit.
Iam vero in can. 6 Codicis edicitur:
« 2° Canones qui ius vetus ex integro referunt, ex veteris iuris auctoritate, atque ideo ex receptis apud probatos auctores interpretationibus, sunt aestimandi ;
« 3° Canones qui ex parte tantum cum veteri iure congruunt, qua congruunt, ex iure antiquo aestimandi sunt; qua discrepant, sunt ex sua ipsorum sententia diiudicandi;
« 4° In dubio num aliquod canonum praescriptum cum veteri iure discrepet, a veteri iure non est recedendum; »...................................................................................
Ex his apparet quam necessarium sit ad rectam canonum intelligentiam prae manibus fontes habere ex quibus canones hausti sunt: atque huic ipsi necessitati haec collectio occurrit.
Complures leges in notis commemoratae et in hac Colle- ctione exscriptae a canonibus Codicis prorsus discrepant: eas autem hic ponere placuit ad exhibendam iuris historiam, atque etiam, quando agitur de poenis, ut possint Superiori vel Iudici Ecclesiastico praesto esse in iisdem poenis irrogandis.
In hac collectione ex industria praetermissi sunt fontes dcprompti e veteri Corpore Iuris Canonici, ex Concilio Tridentino et ex quatuor libris liturgicis (Pontificali Romano, Missali Iv i >m;ino, Caeremoniali Episcoporum, Rituali Romano) quippe quo1, unumquemque iuris studiosum habere decet. Reliqui autem fontes, prout cum Codice ex toto vel ex parte congruunt, ex integro vel ex parte afferuntur.
In exliibendis vero Sacrarum Congregationum Romanarum decisionibus non opportunum visum est causas cum votis Con-
Prooemium
siiltorum integras referre, sed breviter, descripta specie facti, decisiones tantum proponere.
Quod si nonnullis in causis nimis multae decisiones colligi possent, illae tantum in hac collectione adsunt quae canonem melius illustrant et ad rem magis facere videntur. Item si eadem causa pluries in Curia Romana agitata fuit, priores quidem decisiones indicantur, at ultima uberius exponitur.
Dispositio vero fontium haec est:
1. Temporis ordine referuntur leges Conciliorum Generalium, quae in veteri Corpore Iuris Canonici, in actis Romanorum Pontificum, vel in S. Tridentina Synodo non inveniuntur.
2. Eodem ordine exhibentur acta Romanorum Pontificum, quae in antiquo Corpore Iuris Canonici desiderantur, ita tamen ut fontes, qui ab ipso legislatore in paragraphos divisi non sunt, in hac editione utilitatis gratia numeris distinguantur. Pari modo, quotiescumque lex allata ad alias forte provocat leges, nec eas accuratius determinat, istae quoque leges in studiosorum commodum ad calcem paginarum plerumque indi cantur.
3. Curiae Romanae acta ita referuntur, ut inter SS. Congregationes, Tribunalia et Officia auctoritatis ordo servetur; eiusdem vero generis acta temporis ordine disposita sint. Quoniam vero his actis duo dies saepe ascribuntur, confectionis scilicet actorum et approbationis Pontificiae, in hac Collectione uterque dies indicatur, dum in Codice unus approbationis dies appositus est, quia istiusmodi acta tum demum vigere incipiunt, < um Pontificia approbatione muniuntur.
¦I. Singuli autem fontes distinguuntur singulis successive miinriis, qui per omnia Collectionis volumina currunt, quo fontium i it.it io etiam hac ratione facilior ac simplicior evadat.
> Demum huius Collectionis voluminibus, praesertim p> ¦ ¦. 11 < -111 > i, v.nn iudices seu elenchi additi sunt, ut ii, qui iuris i anoiiit i tiulio incumbunt, fontes investigare easque cum ( ..diu i oin|ui.uc facilius et expeditius valeant.
Acta et Decreta Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani, Romae (1872). Impensis Paulini Lazzarini, Typographi Concilii Vaticani.
Caesaris S. R. E. Card. Baronii, Annales Ecclesiastici, Friburgi Helv. (1887). Ex Typis Operis Sancti Pauli.
Bullarum, Privilegiorum ac Diplomatum Romanorum Pontificum Amplissima Collectio, opera et studio CAROLI Cocquelines, Romae (1739-1744). Sumptibus Hieronymi Mainardi.
Benedicti Papae XIV, Bullarium, Romae (1746-1757). Typis S. C. de Propaganda Fide.
Bullarium Ordinis FF. Praedicatorum, Romae (1729-1740). Ex Typographia Hieronymi Mainardi.
A. Bizzarri, Collectanea in usum Secretariae S. C. Episcoporum et Regularium. Romae (1885). Typographia Polyglotta S. C. de Prop. Fide.
Collectanea S. Congregationis de Propaganda Fide, Romae (1907). Typographia Polyglotta S. C. de Prop. Fide.
Ioannes Dominicus Mansi, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima Collectio, Florentiae (1759, sq.). Expensis Antonii Zatta Veneti.
Concilium Romanum in Sacrosancta Basilica Lateranensi celebratum a. 1725, Romae (1764). Barbiellini.
Decreta Authentica Sacrae Congregationis Indulgentiis Sacrisque Reliquiis praepositae, edita iussu et auctoritate SS. D. N. Leonis PP. XIII, Ratisbonae, etc. (1883)- Pustet.
Vincentius Ludovicus Card. Ootti, Veritas Religionis Christianae, Romae (1715, sq.). Typographia Barnabô.
Ius Pontificium de Propaganda Fide, Romae (1888-1897). Typographia Poly- glotta.
I )r. Lambertinis Prosper, De Servorum Dei Beatificatione et Beatorum Canoni ultione, Bononiae (1734, sq.). Longhi.
Mioni J.-P., Patrologiae Cursus completus. Series prima Latina, Parisiis (1844, »q.).
m, ¦ ¦ v>" ' ¦¦¦ ¦ ' ' Hf '
r:- «>• ¦W,,"'.' ¦>¦'¦<¦.¦••¦' -ft'.i : '•
:'-iirT -iret »r.<i<tàï i " ">!•*
: ' . ' , ¦ . . "*1 ') > n
¦¦ ¦ ¦ "v i'1 Vi •.¦•¦¦
n, pag..
1. Concilium Nicaenum I (a. 325)............................................. 1
2. Symbolum Nicaeno-Constantinopolitanum (a. 381)............... '
3. Concilium Ephesinum (a. 431).................................................. 1
4. Concilium Constantinopolitanum II (a. 553)........................... 2'
5. Concilium Nicaenum II (a. 787)................................................. 2
6. Concilium Constantinopolitanum IV (a. 869).......................... 3
7. Concilium Lateranense I (a. 1123)............................................ 4
8. Concilium Lateranense II (a. 1139).......................................... 5
9. Concilium Basileense (a. 1431)................................................ 5
10................................................... Concilium Vaticanum (a. 1870) 5
11......................... S. Clemens I, ep. Propter subitas, a. 90-99 (?) 15
12. S. Cornelius I, ep. Quantam sollicitudinem, a. 252, Professio fidei schisma
ticorum ............................................................................................. '6
13. S. Stephanus I, ep. ad Cyprianum Episcop. Carthaginien., a. 254-257 (frag
mentum)....................................... -................................................. 16
14. S. Damasus I (in Synodo Romana IV), a. 380 17
15.................................................................................................... S. Siricius, ep. Directa ad decessorem, 10 febr. 385 ......................................................................................... 17
16.................................................................................................... S. Innocentius I, ep. Etsi tibi, 15 febr. 404 ................................................................................................... 17
17. » ep. Consulenti tibi, 20 febr. 405............................... 18
18. » ep. Magna me gratulatio, 13 dec. 414........... 19
19. » ep. Si instituta ecclesiastica, 19 mart. 416.... 19
20. » ep. In requirendis Dei rebus, 27 ian. 417...... 20
21. S. Zosimus, ep. Quamvis Patrum traditio, 21 mart. 418 20
22. S. Bonifacius I, ep. Retro maioribus tuis, 11 mart. 422........................................................................................ 21
23. Pelagius II, ep. Dilectionis vestrae, c. a. 585 22
24. Hadrianus I, ep. Institutio universalis, a. 785 23
25. Nicolaus I, ep. Proposueramus quidem, a. 865 ................................................................................................. 23
26. S. Leo IX, ep. Quia Auctore Deo, a. 1051 24
27. » ep. In terra pax hominibus, 2 sept. 1053.................... 25
28. » ep. Cum ex venerabilium, 17 dec. 1053 .................... 26
29. Innocentins II, ep. Testante Apostolo, 16 iul. 1141............ 27
30. Innocentius III, ep. Eius exemplo, 18 dec. 1208................................................................................................ 28
31. Honorius III, const. Has leges, a. 1220 29
32. > ep. Sedis Apostolicae, 23 apr. 1221.................. 29
33. Gregorius IX, ep. Cum sicut ex, 8 iul. 1241 30
34. Innocentius IV, ep. Sub catholicae, 6 mart. 1254 ............................................................................................... 30
N. pao.
i > Professio fidei (in Conc. Lugdunen. II) a Michaële Palaeologo Gregorio X
oblata a. 1274 ................................................................................ 32
36. Ioannes XXII, litt, encycl. Gloriosam Ecclesiam, 23 ian. 1318 34
37. » const. Super illius, a. 1326 ................................................. 35
38. » const. Licet, 23 oct. 1327, art. errorum Marsilii Patavini et Ioannis de Janduno, damn 36
39. Benedictus XII, const. Benedictus Deus, 29 ian. 1336 ...... 37
40. » a. 1341, prop. Armenorum, damn....................... 39
41. Clemens VI, const. Etsi solertem, 21 iul. 1346 ................ 41
42. » ep. Super quibusdam, 29 sept. 1351................... 44
43. Martinus V (in Conc. Constantien.), const. Inter cunctas, 22 febr. 1418 . 46
44. » (in Conc. Constantien.), const. In eminentis, 22 febr. 1418 . . 57
45. » (in Conc. Constantien.), const. Ad evitanda, a. 1418 .... 58
46. > const. Ad reprimendas, 1 febr. 1428 ................................. 5S
47. » const. Ineffabile, 26 maii 1429 ........................................... 61
48. Eugenius IV, const. Excellentissimum, 26 maii 1433...... 62
49. » const. Cum detestabile, 18 maii 1434 ............................ 63
50. » ep. Non mediocri, a. 1439 ................................................... 64
51. » (in Conc. Florentin.), const. Laetentur caeli, 6 iul. 1439 . . 69
52. » (in Conc. Florentin.), const. Exultate Deo, 22 nov. 1439. . 71
53. » ep. Fide digna, 8 iul. 1440................................................... 77
54. » (in Conc. Florentin.), const. Cantate Domino, 4 febr. 1441 . 78
55. Pius II, const. Exsecrabilis, 18 ian. 1459 .......................... 82
56. » const. Cum servare, 12 iun. 1459 ...................................... 83
57. » const. Cum ex ¦sacrorum, 17 nov. 1461............... 84
58. Sixtus IV, const. Licet ea, 9 aug. 1478 .............................. 85
59. Innocentius VIII, const. Summis, 5 dec. 1484 .................. 87
60. » const. Officii nostri, 25 ian. 1491...................... 89
61. Alexander VI, const. In eminenti, 13 apr. 1502 ................ 92
62. Iulius II, const. Romani Pontificis, 28 iul. 1505 .................... 94
63. » const. Regis pacifici, 24 febr. 1509 ................................ 97
64. » const. Suscepti regiminis, 1 iul. 1509................................. 98
65. Leo X (in Conc. Lateranen. V), const. Supernae dispositionis, 5 maii 1514 . 101
66. » (in Conc. Lateranen. V), const. Regimini universalis, 4 maii 1515 . 111
67. » (in Conc. Lateranen. V), const. Inter multiplices, 4 maii 1515 . . 113
68. » (in Conc. Lateranen. V), const. Inter sollicitudines, 4 maii 1515 . 115
69. » const. Inter graves, 25 maii 1515.......................... 117
70. » (in Conc. Lateranen. V), const. Pastor aeternus, 19 dec. 1516 . . 120
71. » (in Conc. Lateranen. V), const. Supernae Maiestatis, 19 dec. 1516 122
72. » (in Conc. Lateranen. V), const. Dum intra, 19 dec. 1516 .... 125
73. » litt. ap. Intelleximus, 13 nov. 1517........................ 127
74. » litt. ap. Licet alias, 6 dec. 1517.............................. 127
75. » const. Quam Deo, 23 iul. 1519............................. 128
76. » const. Exsurge Domine, 15 iun. 1520, errores Martini Luther,
damn.............................................................................................. 129
77. » ep. encycl. Honestis, 15 febr. 1521...................... 134
78. Hadrianus VI, ep. Dudum, 20 iul. 1522 .................. 136
79. Clemens VII, ep. Cum sicut, 15 ian. 1530 ............. 138
80. Paulus III, const. Sanctissimus, 22 dec. 1534 ................... 139
N. pag.
81. Paulus III. const. Altitudo, 1 iun. 1537 ............................ 140
32. • const. Sanctissimus, 11 dec. 1541................................. 142
83. » const. Sanctissimus, 18 maii 1543 ......................... 145
84. Iulius III, motu propr. Cum sicut nobis, 26 iun. 1550 147
85. » const. Licet a diversis, 18 mart. 1551...................... 149
86. » const. Sanctissimus, 13 febr. 1553 ......................... 151
87. » decr. Sanctissimus, 26 ian. 1554 ............................ 152
88. Paulus IV, const. Iniunctum nobis, 14 iul. 1555 .............................................................................................. 152
89. » const. Cum venerabiles, 22 aug. 1555 .................. 154
90. • motu propr. Cum saepius, 9 ian. 1556 ................... 155
91. » const. Incumbentia, (25 oct) 1 nov. 1557 .............. 156
92. » motu propr. Inter caeteras, 27 nov. 1557 .............. 158
93. » const. Postquam, 20 iul. 1558 ................................ 159
94. » const. Cum ex apostolatus, 15 febr. 1559 ............ 163
95. » const In sacra, 19 iul. 1559 ..................................... 167
96. Pius IV, const Sedis Apostolicae, 3 apr. 1560 168
97. » const. Pastoralis officii, 3 apr. 1560 ......................... 171
98. » const. De salute gregis, 4 sept. 1560 ..................... 173
99. » motu propr. Cupientes, 11 oct. 1560 ...................... 175
100. » const. Sanctissimus, 26 oct. 1560 .......................... 177
101. » const Ea quae a praedecessoribus, 13 nov. 1560 178
102. . » ep. Cum sicut nuper, 16 apr. 1561......................... 181
103. » breve 11 aug. 1562 ................................................... 181
104. « const. Sedis Apostolicae, 18 febr; 1564 ................ 182
105. » const. Dominici gregis, 24 mart 1564 ..................... 186
106. const. Romanum Pontificem, 17 oct 1564 ......... 188
107. » const. In sacrosancta, 13 nov. 1564 ....................... 191
108. « const Iniunctum nobis, 13 nov. 1564, Professio Fidei Trident. . 193
109. » const. In suprema, 25 nov. 1564 ............................. 195
110.............................................................................................. S. Pius V, const. Sanctissimus in Christo, 29 mart. 1566 ................................................................................. 196
111. » const. Cum primum, 1 apr. 1566 ........................... 197
112. » const. Circa pastoralis, 29 maii 1566 .................... 201
113. » const. Providentia, 20 aug. 1566 ........................... 204
114. » const. Sanctissimus, 20 aug. 1566 .................... . 205
115. » const Regularium, 24 oct. 1566 ............................. 206
116. » const. Cum illius, 28 nov. 1566 ............................. 207
117. » const. Cum ex Apostolatus, 27 ian. 1567 ............ 208
118. » const Etsi Dominici, 8 febr. 1567 ........................... 209
119. » const. In conferendis, 18 mart. 1567 .............. 212
120. » const. Admonet nos, 29 mart. 1567 ...................... 214
121. • const. Etsi mendicantium, 16 maii 1567 . .................. • 217
122. » const. Ex supernae, 16 aug. 1567 ......................... 220
123. » const. Romani Pontificis, 30 aug. 1567 ................ 223
124. » const. Ex omnibus afflictionibus, 1 oct. 1567, errores Michaelis
Baii, damn.................................................................................. 225
125. • const. Quanta Ecclesiae, 1 apr. 156S.................... 225
126. • const Quamvis, 1 iun. 1568 ..................................... 227
127. const. Cupientes, 8 iul. 1568 ............................ 228
128. » const. Horrendum, 30 aug. 1568 ............................ 229
:I3. Professio fidei (in Conc. Lugdunen. II) a Michaële Palaeologo Oregorio X
oblata a. 1274 ............................................................................. 32
36. Ioannes XXII, litt, encycl. Gloriosam Ecclesiam, 23 ian. 1318 34
37. > const. Super illius, a. 1326 .............................................. ... 35
38. » const. Licet, 23 oct. 1327, art. errorum Marsilii Patavini et Ioannis de Janduno, damn 36
39. Benedictus XII, const. Benedictus Deus, 29 ian. 1336 ...... 37
40. » a. 1341, prop. Armenorum, damn....................... 39
41. Clemens VI, const. Etsi solertem, 21 iul. 1346 ................ 41
42. » ep. Super quibusdam, 29 sept. 1351................... 44
43. Martinus V (in Conc. Constantien.), const. Inter cunctas, 22 febr. 1418 . 46
44. » (in Conc. Constantien.), const. In eminentis, 22 febr. 1418 . . 57
45. » (in Conc. Constantien.), const. Ad evitanda, a. 1418 .... 58
46. > const. Ad reprimendas, 1 febr. 1428 ................................. 5S
47. » const. Ineffabile, 26 maii 1429 ........................................ 61
48. Eugenius IV, const. Excellentissimum, 26 maii 1433......... 62
49. » const. Cum detestabile, 18 maii 1434 ........................... 63
50. » ep. Non mediocri, a. 1439 ............................................... 64
5t. » (in Conc. Florentin.), const. Laetentur caeli, 6 iul. 1439 . . 69
52. » (in Conc. Florentin.), const. Exultate Deo, 22 nov. 1439. . 71
53. » ep. Fide digna, 8 iul. 1440................................................... 77
54. » (in Conc. Florentin.), const. Cantate Domino, 4 febr. 1441 . 78
55. Pius II, const. Exsecrabilisf 18 ian. 1459 .......................... 82
56. » const. Cum servare, 12 iun. 1459 ...................................... 83
57. » const. Cum ex ¦sacrorum, 17 nov. 1461............... 84
58. Sixtus IV, const. Licet ea, 9 aug. 1478 .............................. 85
59. Innocentius VIII, const. Summis, 5 dec. 1484 .................. 87
60. » const. Officii nostri, 25 ian. 1491...................... 89
61. Alexander VI, const. In eminenti, 13 apr. 1502 ................ 92
62. Iulius II, const. Romani Pontificis, 28 iul. 1505 ................... 94
63. » const. Regis pacifici, 24 febr. 1509 ................................... 97
64. » const. Suscepti regiminis, 1 iul. 1509............................. 98
65. Leo X (in Conc. Lateranen. V), const. Supernae dispositionis, 5 maii 1514 . 101
66. » (in Conc. Lateranen. V), const. Regimini universalis, 4 maii 1515 111
67. » (in Conc. Lateranen. V), const. Inter multiplices, 4 maii 1515 . . 113
68. » (in Conc. Lateranen. V), const. Inter sollicitudines, 4 maii 1515 . 115
69. » const. Inter graves, 25 maii 1515......................... 117
70. > (in Conc. Lateranen. V), const. Pastor aeternus, 19 dec. 1516 . . 120
71. » (in Conc. Lateranen. V), const. Supernae Maiestatis, 19 dec. 1516 122
72. » (in Conc. Lateranen. V), const. Dum intra, 19 dec. 1516 .... 125
73. » litt. ap. Intelleximus, 13 nov. 1517........................ 127
74. » litt. ap. Licet alias, 6 dec. 1517............................. 127
75. » const. Quam Deo, 23 iul. 1519............................. 128
76. » const. Exsurge Domine, 15 iun. 1520, errores Martini Luther,
damn............................................................................................. 129
77. » ep. encycl. Honestis, 15 febr. 1521...................... 134
78. Hadrianus VI, ep. Dudum, 20 iul. 1522 .............................. 136
79. Clemens VII, ep. Cum sicut, 15 ian. 1530 .............. I3S
80. Paulus III, const. Sanctissimus, 22 dec. 1534 .................. 139
81. Paulus III. const. Altitudo, 1 iun. 1537 ............................ 140
32. » const. Sanctissimus, 11 dec. 1541........................ . . 142
83. » const. Sanctissimus, 18 maii 1543 ......................... 145
84. Iulius III, motu propr. Cum sicut nobis, 26 iun. 1550 ........................................................................................... 147
85. » const. Licet a diversis, 18 mart. 1551...................... 149
86. » const. Sanctissimus, 13 febr. 1553 ......................... 151
87. » decr. Sanctissimus, 26 ian. 1554 ............................ 152
88. Paulus IV, const. Iniunctum nobis, 14 iul. 1555 .............................................................................................. 152
89. » const. Cum venerabiles, 22 aug. 1555 .................. 154
90. • motu propr. Cum saepius, 9 ian. 1556 .................. 155
91. » const. Incumbentia, (25 oct.) 1 nov. 1557 .............. 156
92. » motu propr. Inter caeterus, 27 nov. 1557 .............. 158
93. » const. Postquam, 20 iul. 1558 ................................ 159
94. » const. Cum ex apostolatus, 15 febr. 1559 ............ 163
95. > const. In sacra, 19 iul. 1559 ..................................... 167
96. Pius IV, const. Sedis Apostolicae, 3 apr. 1560 ............................................................................................... 168
97. » const. Pastoralis officii, 3 apr. 1560 ........................ 171
98. » const. De salute gregis, 4 sept. 1560 ..................... 173
99. » motu propr. Cupientes, 11 oct. 1560 ...................... 175
100. » const. Sanctissimus, 26 oct. 1560 .......................... 177
101. » const. Ea quae a praedecessoribus, 13 nov. 1560 178
102. .» ep. Cum sicut nuper, 16 apr. 1561.......................... 181
103. » breve 11 aug. 1562 ................................................... 181
104. « const. Sedis Apostolicae, 18 febr; 1564 ................ 182
105. > const. Dominici gregis, 24 mart. 1564 .................... 186
106. > const. Romanum Pontificem, 17 oct. 1564 ............ 188
107. » const. In sacrosancta, 13 nov. 1564 ................ .191
108. » const. Iniunctum nobis, 13 nov. 1564, Professio Fidei Trident. . 193
109. » const. In suprema, 25 nov. 1564 ............................. 195
110.............................................................................................. S. Pius V, const. Sanctissimus in Christo, 29 mart. 1566 ................................................................................. 196
111. » const. Cum primum, 1 apr. 1566 ........................... 197
112. » const. Circa pastoralis, 29 maii 1566 .................... 201
113. » const. Providentia, 20 aug. 1566 . ............................... 204
114. » const. Sanctissimus, 20 aug. 1566 ....................... 205
115. » const. Regularium, 24 oct. 1566............................. 206
116. » const. Cum illius, 28 nov. 1566 ............................. 207
117. » const. Cum ex Apostolatus, 27 ian. 1567 . . . 208
118. » const. Etsi Dominici, 8 febr. 1567 .......................... 209
119. » const. In conferendis, 18 mart. 1567 ..................... 212
120. . const. Admonet nos, 29 mart. 1567 ........................ 214
121. « const. Etsi mendicantium. 16 maii 1567 . ................... 217
122. » const. Ex supernae, 16 aug. 1567 ......................... 220
123. » const. Romani Pontificis, 30 aug. 1567 ................ 223
124. » const. Ex omnibus afflictionibus, 1 oct. 1567, errores Michaelis
Baii, damn.................................................................................. 225
125. » const. Quanta Ecclesiae, 1 apr. 1568 ................... 225
126. • const. Quamvis, 1 iun. 1568 .................................... 227
127. const. Cupientes, 8 iul. 1568 ............................ 228
128. » const. Horrendum, 30 aug. 1568 ............................ 229
Fontes CIC t1 364